دوره 13 (1402)
دوره 12 (1401)
دوره 11 (1400)
دوره 10 (1399)
دوره 9 (1398)
دوره 8 (1397)
دوره 7 (1396)
دوره 6 (1395)
دوره 5 (1394)
دوره 4 (1393)
دوره 3 (1392)
دوره 2 (1391)
دوره 1 (1390)
تعداد مقالات: 274
نکاتی درباره تدوین گرایش برای رشته زبان و ادبیات فارسی
دوره 1، 3-5 ، اردیبهشت 1390، ، صفحه 309-317
چکیده
این مقاله به بررسی موضوع به وجود آمدن گرایش در رشته زبان و ادبیات فارسی می پردازد. نویسنده به لزوم وجود گرایش برای رشته زبان و ادبیات فارسی معتقد است و پس از ذکر دلایل خود، دلایل مخالفین را نقد می کند.در ... بیشتر
مقایسۀ «زال و رودابه»ی شاهنامه با «سام و پریدخت» سام‌نامه از نظر کارکردهای ثانویّۀ وجوه جمله (با تأکید بر دو وجه پرسشی و ندایی)
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 1-20
چکیده
وجوه جمله می‌توانند علاوه بر کارکرد اوّلیّه و معنای صریح خود، حائز کارکردهای ثانویّه و دلالت‌های ضمنی نیز باشند. کاربست اغراض ثانویّۀ جمله در اثر ادبی، وجه زیبایی‌شناسانۀ اثر را ارتقا می‌بخشد و بر ... بیشتر
تحلیل صورت‌گرایانۀ داستان «مثل همیشه»، اثر هوشنگ گلشیری
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-15
چکیده
چکیدهداستان کوتاه «مثل همیشه»، اثر هوشنگ گلشیری، در واقع سه داستان است که به موازات یکدیگر و به‌شکلی متناوب و مشوّش پیش می‌روند. از آنجا که درون‌مایۀ اصلی داستان، تأکید بر دور باطل، روزمرّگی، ... بیشتر
تحلیل گفتمان ایدئولوژی در لایه‌های سبکی غزلیّات مدحی حافظ
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 1-22
چکیده
اگرچه مدح به‌مثابه وصلۀ ناجوری در دیوان لسان‌الغیب، بر چشم و طبع حافظ دوستان گرانی میکند، و نیز درست است که ماهیّت مدح در مغایرت با مرام رندی و مشرب آزاده‌خویی حافظ قرار می‌گیرد، امّا خواه‌ناخواه ... بیشتر
بررسی و مقایسۀ حکایات مشترک اسرارنامه و تذکرةالاولیای عطّار
دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 1-20
چکیده
یکی از شگردهای پُربسامد در آثار شاعران زبان فارسی، به نظم کشیدن حکایات منثور، به خصوص داستان‌ها و اقوال حکیمانه و صوفیانه است. در این امر، عطار نیشابوری جایگاه برجسته‌ای میان شعرای فارسی دارد. عطار ... بیشتر
تحلیل هرمنوتیکی شعر «صدای دیدار» از سهراب سپهری
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 17-39
چکیده
آثار هنریِ نوشتنی یا «متن»ها به تعبیر رولان بارت، نمادیناند و درک لایه‌های پنهان آنها با گذر از دلالت اوّلیّه و سطح نخست ممکن میشود. شعر «صدای دیدار»، شرح تجربۀ شهودی راوی و ... بیشتر
تأویلات خلع نعلین در شعر عارفانه
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 21-36
چکیده
بسیاری از مضامین قرآنی که به شعر فارسی راه یافته است، تنها دربردارندۀ ترجمان الفاظ و ظواهر قرآنی نیست. شاعران عارف، معمولاً، دریافت تفسیری و گاه تأویلی مفسّران را نیز به جامۀ شعر درآورده‌اند. خطاب الهی ... بیشتر
«نام‌دهی و طبقه‌بندی» در اشعار سیاسی- اجتماعی فرخی یزدی براساس الگوی کارگزاران اجتماعی ون‌لیوون
دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 21-44
چکیده
ادبیات عصر مشروطه با مسائل سیاسی و اجتماعی حاکم بر فضای جامعه آمیختگی شدیدی دارد. شاعران و نویسندگان بر مبنای رویدادهای روز در مقام منتقد، طرفدار یا مخالف وقایع، اشعار و نوشته‌هایشان را به مخاطبان ... بیشتر
کاربردِ نظریّۀ ادبی؛ نگاهی انتقادی به آراءِ کورش صفوی
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 23-40
چکیده
بخشی از دیدگاه‌های کورش صفوی در آثارش، دربارۀ کاربرد نظریّه‌های ادبی در نقد است. وی با مرور و معرّفی نظریّه‌های مختلف ادبی و دسته‌بندی آنها بر اساس مقولاتِ شش‌گانۀ نظریّۀ ارتباطی یاکوبسن، بر ناکارآمدیشان ... بیشتر
تفسیرِ گفت‌وگوی ابوالحسن خرقانی با ابوسعید ابوالخیر در اسرارالتّوحید
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 37-52
چکیده
مناقب‌نامه‌نویسانِ اهل تصوّف، بنا به سنّت رایج در خانقاه، برای نقل گفتارِ أئمّۀ طریقت، اعتباری ویژه قائل بودند؛ به‌گونه‌ای که تلاش می‌شد کلام شیخ، به عین عبارت، یا در مضمون و محتوا کاملاً شبیه به ... بیشتر
بررسی گزارش قصیده‌ای از اثیرالدّین اخسیکتی در متنهای مصحَّح و گره‌گشایی از مفهوم بیت‌های دشوار آن
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 41-59
چکیده
اثیرالدّین اخسیکتی را از برجسته‌ترین شاعران قصیده‌سرای قرن ششم می‌دانند که با بهره‌گیری گسترده از معلومات خویش در شعر و اصرار بر دشوارگویی، دیریابی و ابهام، معنای ابیات را به اوج رسانید؛ تا جایی که ... بیشتر
تحلیل نمادشناسی و عناصر مارکسیستی در رمان مدیر مدرسۀ جلال آل احمد
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 41-61
چکیده
مدیر مدرسه، اثر جلال آل احمد، یکی از رمان‌های مشهور معاصر است که در آن برخلاف آنچه که بارت گفته است، مؤلّف داستان، نه‌تنها «مُرده» نیست، که «زنده»تر از هر اثر رئال دیگری به تبیین ... بیشتر
تطور و تحول فرزندنامه در ادوار ادب فارسی (قرن چهارم تا دوران معاصر)
دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 45-61
چکیده
در ادوار نظم و نثر فارسی، شاعران و نویسندگان، بخشی از کلام خود را به اندرز به فرزند اختصاص میدادند که این امر دال بر اهمیت و توجه به تعلیمِ فرزند متون ادبی است. فرزندنامهها، نامههای خصوصی در بطن ... بیشتر
ضرورت تصحیح انتقادی کتاب صحائف‌الوداد و مکاتیب‌الإتّحاد اَدهم عزلتی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 53-71
چکیده
ادهم عزلتی خلخالی، ملقّب به «واعظ»، از عارفان قرن یازدهم هجری قمری است. وی رسائل بسیاری در مسائل اعتقادی، اخلاق و عرفان اسلامی دارد که از جملۀ آثار او، رسالۀ صحائف‌الوداد و مکاتیب‌الإتّحاد ... بیشتر
تاریخ دقیق درگذشت خاقانی شروانی
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 61-72
چکیده
تاریخ دقیق درگذشت خاقانی شروانی یکی از خوشبختی‌های هر شاعر کهن میتواند وجود دستنویس‌های مضبوط از اشعار او و وجود آگاهی‌های درست از سوانح زندگی‌اش باشد. متاسفانه دستنویس‌های کهن و ارزشمند شاعران ... بیشتر
معرّفی و نقد و تحلیل شخصیّت‌های نَفْثَةُ المَصْدور با اتکاء بر منابع تاریخی معتبر
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 63-80
چکیده
گاه واژگان عادی، ترجمان غم‌های بزرگ نیستند و بعضی از انسان‌ها، جملات و عبارات معمول و متداول را برای بیان درد و اندوه جگرخراش خود کافی نمی‌بینند ...! شاید به همین اعتبار است که «زیدری نسوی»، منشی ... بیشتر
بررسی تشابهات و مشترکات ساختاری بوف کور با دانشجوی پراگ
دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 63-80
چکیده
بوف کور یک متن هنری با موضوع روان‌شناختی است. جهان‌بینی رمانتیک و شور عاطفی فضای دنیای شخصیت‌های این رمان را پر کرده است. بدون تردید، هدایت در نوشتن آن از آثار ادبی و هنری و نظریات روان‌کاوانۀ غربی ... بیشتر
اهمیت و نقش دستنوشتههای کهن در تصحیح متون (شرح تعرّف و نسخۀ کراچی)
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 73-92
چکیده
دستنوشتههای کهن با ارزشهای گوناگون خود، از جمله به دلیل نزدیکی به زمان و زبان مؤلّف، در تصحیح متون نقش مهمّی دارند؛ به‌ویژه وقتی امانتداری کاتب، اعتماد مصحّح را به خود جلب کند، نسخۀ اقدم ... بیشتر
نوای نای در فصلِ وصل؛ مقایسۀ نشانه‌شناسیک نی‌نامۀ مولوی و فصلِ وصل قیصر امین‌پور بر اساس دیدگاه ریفاتر
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 73-92
چکیده
امروزه هریک از قلمروهای مختلفِ نظری و پژوهشی ادبیّات می‌کوشند از منظری متفاوت و البتّه نظام‌مند، آثار ادبی را تحلیل کنند. تدوین چارچوب نظری، تحلیل‌های روشمند، ارائۀ نتایجی مدوّن و پرهیز از ... بیشتر
اثرپذیری داستان دیوِ گاوپای و دانای دینیِ مرزبان‌نامه از داستان‌های حضرت موسیع و حضرت محمّدص
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 81-98
چکیده
یکی از داستان‌های مهم و چالش‌برانگیز مرزبان‌نامه، دیوِ گاوپای و دانای دینی است که باب چهارم این کتاب را به خود اختصاص داده و از زوایای مختلفی به آن نگریسته شده است. یکی از دلایل تعدّد گمانه‌زنی‌ها ... بیشتر
تیغِ تهمورث
دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 81-102
چکیده
یکی از موضوعات رایج در اساطیر و حماسه‌های جهان، اختصاص رزم‌افزارهایی شگفت برای پهلوانان است، که وجهِ مشترک همگیِ آنها، تفاوت و تمایزی است که با رزم‌افزارهای معمولی دارند. گرچه در منظومههای پهلوانیِ ... بیشتر
رمزگشایی و تحلیل شخصیّت در قصّه عامیانۀ کامروپ و کاملتا
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 93-112
چکیده
قصّههای عامیانه بخش مهمّی از ادبیّات عامّۀ ایران‌زمین را تشکیل داده است. بررسی علمی این‌گونه متون، صرفنظر از جنبۀ ادبی آن، راهگشای دستیابی به اسرار و رموز زندگی پیشینیان و ظرافتهای فرهنگی مردم ... بیشتر
تطبیق ساختار روایت در کتاب ایوبِ عهد عتیق و «حدیث محنت ایوب» در قصص القرآنِ عتیق نیشابوری با استفاده از نظریّۀ گره‌ماس
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 93-114
چکیده
سرگذشت ایوبِ پیامبر یکی از روایت‌های مشترک قرآن کریم و عهد عتیق است که در این دو کتاب به دو شکل متفاوت گزارش شده. روایت عهد عتیق و روایت مفسران قرآن، به‌رغم شباهت‌های محتوایی و فرمی، از لحاظ ساختار و ... بیشتر
کهن‌الگوی سفرِ قهرمان در خاوران‌نامه بر اساس نظریّۀ جوزفکمپبل
دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، ، صفحه 99-120
چکیده
خاوران‌نامۀ ابن حسّام خوسفی، مثنوی‌ای در قالب حماسۀ دینی است، با موضوع داستان‌های خیالی از سفرها و جنگهای حضرت علی ع با شاهان بت‌پرستیچون تهماس‌شاه و صلصال‌شاه که دربرگیرندۀ ... بیشتر
ترسیم نظام گفتمان تعلیمی در چند متن روایی منظوم
دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 103-119