نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران
2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران
چکیده
وجوه جمله می‌توانند علاوه بر کارکرد اوّلیّه و معنای صریح خود، حائز کارکردهای ثانویّه و دلالت‌های ضمنی نیز باشند. کاربست اغراض ثانویّۀ جمله در اثر ادبی، وجه زیبایی‌شناسانۀ اثر را ارتقا می‌بخشد و بر ادبیّت و اثربخشی آن می‌افزاید. لایه‌های پنهان معنایی در متون غنایی، به‌سبب ماهیّت انتزاعی و چندلایگی بافتِ احساس و خیال، بیش از سایر گونه‌های ادبی به چشم می‌خورد. با این حال، مطالعه در آثار شاخص حماسی ما را به این نتیجه رسانده است که حماسه‌سرایانِ سرآمد نیز به کارکردهای متفاوت وجوه جمله توجّه داشتهاند و آن را دستمایۀ انتقال بهتر پیام و تأثیر چندجانبه بر مخاطبانشان ساخته‌اند. یکی از وجوه جمله که بیش از همه قابلیّت حمل کارکردهای ثانویّه را دارد، «وجه پرسشی» است که می‌تواند طیف گستردهای از معانی را دربرگیرد. این جستار، نخست، به واکاوی دلالت‌های ضمنی و کارکردهای ثانویّۀ وجوه جمله در دو داستان شاخص حماسی- غنایی یعنی «زال و رودابه» از شاهنامۀ فردوسی، و «سام و پریدخت» از سام‌نامۀ منسوب به خواجوی کرمانی پرداخته است. سپس با رویکردی مقایسه‌ای، کارکردهای ضمنی حمل‌شده بر دو وجه «پرسشی» و «ندایی» را که دارای بیشترین اختلاف بسامد در دو اثر هستند، بررسی کرده و آن‌ها را به‌عنوان مِحَک و معیار ذهنیّت غنایی یا حماسی شاعر در نظر گرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
comparative study between Zal-o-Roudabeh and Sam-o-Paridokht (secondary function: question mood and vocative mood,
نویسندگان [English]
- Reyhaneh Hojatoleslami 1
- Mostafa Moosavi 2
1 PhD student in Persian language and literature, University of Tehran
2 Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Tehran
چکیده [English]
Mood sentences can have secondary functions and implied indication in addition to first functions. Application of secondary intentions in literature text improve aesthetics mood of text and increases its literariness and effectiveness. Hidden meaning layers can be found in Lyric literary texts more than any of literary genres; duo to abstract nature and having multi layers of sense and imaginations texture Nevertheless, studying in masterpieces epic works shows that epic poets are interested to this and found it helpful for better transferring of massages and deeper effects on readers. This article, at first studies secondary functions and implied indications in the two epic-lyric texts “Zal -O- Roudabeh” of Shahnameh, and “Sam-O-Paridokht” of Samnameh attributed to Khajoo-ye-Kermani. Then through the comparative perspective, studied the implied indications of the question and vocative mood that have the most frequency in two text, and considered them as a criterion of epic or lyric mentality of poets.
کلیدواژه‌ها [English]
- Comparative Study
- Secondary Function
- Question Mood
- Vocative Mood
- Zal-o-Roudabeh
- Sam-o-Paridokht
)