نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
یکی از داستان‌های مهم و چالش‌برانگیز مرزبان‌نامه، دیوِ گاوپای و دانای دینی است که باب چهارم این کتاب را به خود اختصاص داده و از زوایای مختلفی به آن نگریسته شده است. یکی از دلایل تعدّد گمانه‌زنی‌ها دربارۀ این داستان، تداعی معانی و ارتباط برقرار کردن آن با طیفی از روایات دینی، تاریخی، اساطیری و بن‌مایه‌های داستانیِ موجود در اساطیر ایرانی و داستان‌های سامی است که هرکدام به‌نوعی با داستان دیوِ گاوپای و دانای دینی اشتراکات مضمونی دارند و این احتمال وجود دارد که وراوینی با گنجاندن هدفمند برخی نشانه‌ها و شواهد در متن، بر آن بوده است تا مخاطبِ آگاه را به آن روایات، رهنمون شود. وی از این طریق، ضمن گسترش اغراض و ابعاد داستانی و پیوند دادن ذهن مخاطب با روایات مشابه، بین عبارات باب چهارم مرزبان‌نامه انسجام و هماهنگی برقرار می‌کند. پژوهش‌های انجام‌شده در این باره، این داستان را بیشتر از دیدگاه نقد اسطوره‌شناسی و الگوهای روایی مربوط به آن و ادیان ایران باستان کاویده‌اند و ارتباط آن با داستان‌های سامی نظیر داستان حضرت موسی ع و حضرت محمّدص در متون دینی و تاریخی مغفول مانده است. در این نوشتار، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، بر اساس شواهدِ درون‌متنی و برون‌متنی و ارائۀ مستندات ساختاری، لفظی و محتوایی، شباهت‌ها و روابط این داستانِ مرزبان‌نامه با روایات مذکور تبیین می‌گردد و نشان داده می‌شود که چگونه وراوینی به مدد هنر ویژۀ خویش و به‌کارگیری شگردهای قصّه‌پردازی، داستانی با گفتمانی چندلایه پدید آورده که صداهای مختلفی از آن شنیده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Impact of the Story of Div-e Gavpai and the Religious Sage in Marzbannameh from the Storeis of Prophet Moses (pbuh) and Prophet Mohammad (pbuh)
نویسنده [English]
- Zeinab Rezapour
Assistant professor of Persian Language and Literature‚ Shahid Chamran University of Ahvaz‚ Ahvaz‚ Iran
چکیده [English]
One of the most important and challenging stories of Marzbannameh is Div-e Gavpai and the religious sage, which covers the fourth chapter of this book and is viewed from different angles. One of the reasons for various speculations about this story is the association of meanings and its connection with a range of religious, historical, mythological narratives and narrative themes in the Iranian mythology and Saami stories that each one has some thematic similarities with the story of Div-e Gavpai and the religious sage. It is likely that Varavini intended to intentionally include some signs and evidence in the text to guide the wise reader to those narrations. Accordingly, while expanding the intentions and dimensions of the story and connecting the audience's mind with similar narrations, he establishes coherence and coordination between the phrases of the fourth chapter of Marzbannameh. Research on this subject has explored this story more from the perspective of mythological critique and related narrative patterns and religions of ancient Iran while its relationship with Saami stories such as the story of Prophet Moses (pbuh) and Prophet Muhammad (pbuh) in religious and historical texts has been neglected. In this paper, with a descriptive-analytical method and based on intra- and extra-textual evidences and presenting structural, verbal and content documents, the similarities and relations of this story with the mentioned narrations are explained. It is also shown that how Varavini, with the help of his own art and the use of storytelling techniques, has created a multi-layered narrative discourse from which different voices can be heard.
کلیدواژه‌ها [English]
- Marzbannameh
- Sa’d al-Din Varavini
- Div-e Gavpai and The Religious Sage
- The Story of Prophet Moses (PBUH)
- The Story of Prophet Mohammad (PBUH)
)