علمی- پژوهشی
نگاهی به نقد خودپالایشی عرفا و بی‌التزامی به شرع
نگاهی به نقد خودپالایشی عرفا و بی‌التزامی به شرع

نجف جوکار؛ حسین زنده بودی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 1-19

چکیده
  یکی از مسائلی که در عرفان اسلامی، چالش­های فراوانی به همراه داشته و بهانة توجیه کینه­توزی مخالفان با تعالیم صوفیانه شده است، مسئلة «بی­التزامی به شریعت» است که به دلیل غفلت مدعیان، به‌عنوان ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
پیشینۀ تاریخی و تحلیلیِ بحث دربارۀ انواع ادبی تا پایان قرن هفتم
پیشینۀ تاریخی و تحلیلیِ بحث دربارۀ انواع ادبی تا پایان قرن هفتم

محمدرضا ترکی؛ آسیه فرحی یزدی؛ روح الله هادی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 21-40

چکیده
  در این مقاله پیشینۀ نظری «انوا ع شعر» در آراء قدما تا قرن هفتم با سیر تاریخی تحلیل و بررسی شده است. ضرورت طرح موضوع از آنجا شکل گرفت که ملاحظه شد باوجود گستردگی بحث و نظر دربارة تقسیم‌بندی و تعریف ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
تبیینی ساخت‌گرا از تباین نیروانا و فنا
تبیینی ساخت‌گرا از تباین نیروانا و فنا

بهزاد برهان؛ علیرضا حاجیان نژاد

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 41-61

چکیده
  غایت و مقصد سلوک در عرفان اسلامی، فنا و در عرفان بودایی، نیرواناست. رسیدن به هر دو مقصد، از راه زدودن صفات و خواهش‌های نفسانی است. شباهت‌های فنا و نیروانا آن‌قدر هست که گاه مفهومی مشترک قلمداد می‌شوند. ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
تلقّی کلامی شاعران پارسی‌گو از واژۀ قرآنی «قلم»
تلقّی کلامی شاعران پارسی‌گو از واژۀ قرآنی «قلم»

مصطفی موسوی؛ وحید نعمانی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 63-82

چکیده
  شاعران پارسی با هر گرایش مذهبی و کلامی، تأثیر فراوانی از آیات قرآن کریم پذیرفته و این تأثیرپذیری به صورت‌های گوناگون (تلمیح، تضمین، اشاره، اقتباس ...) در شعر آنها مشهود است تاجایی­که شعرِ کمتر شاعری ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
جلوه‌هایی از رمانتیسم در شعر خاقانی
جلوه‌هایی از رمانتیسم در شعر خاقانی

نرگس اسکویی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 83-99

چکیده
  افضل‌الدّین بدیل بن علی خاقانی شروانی، متخلّص به خاقانی (ولادت: ۵۲۰ق در شروان –وفات: ۵۹۵ق در تبریز) در ادبیّات کهن فارسی، شاعری شاخص، تأثیرگذار و منحصربه‌فرد است؛ ازآن‌رو که در شعر ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
ابیات شاهنامه در خلق الانسان نیشابوری (پیش از 521ق)
ابیات شاهنامه در خلق الانسان نیشابوری (پیش از 521ق)

جواد بشری

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 101-124

چکیده
  در کتابی به زبان عربی موسوم به خلق الانسان، اثر خواجه بیان‌­الحق نیشابوری (521ق)، ابیاتی از شاهنامۀ فردوسی در کنار هم نقل و ثبت شده است. کتاب نیشابوری دارای ماهیتی تفسیری و کاملاً دینی و با ساختاری مجلس‌گونه ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
سنت خاتمه‌سرایی در منظومه‌های فارسی و ساختار و محتوای آن (تا قرن هفتم)
سنت خاتمه‌سرایی در منظومه‌های فارسی و ساختار و محتوای آن (تا قرن هفتم)

مهدی دهرامی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 125-143

چکیده
  خاتمه یکی از اجزای ساختاری اکثر منظومه‌های فارسی است که در پایان بسیاری از منظومه‌ها به­صورت مستقل یا در ادامة ابواب اصلی کتاب درج می‌شود. هدف این مقاله بررسی محتوای اختتام منظومه‌های فارسی با تأکید ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
خُشنی یا خنثی؟ تصحیح بیت‌هایی از دیوان خاقانی
خُشنی یا خنثی؟ تصحیح بیت‌هایی از دیوان خاقانی

مجید منصوری

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 145-160

چکیده
  بیت‌های زیادی از دیوان خاقانی به­سبب پیچیدگی‌ها و دقایق منحصربه‌فرد و نیز استفاده از واژگان غریب و به­کاربستن کلمات در حوزۀ معنایی متفاوت، دستخوش گشتگی و خوانش‌های اشتباه شده است. درعین­حال، ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
تصحیح چند تصحیف و تحریف در دیوان خاقانی شروانی
تصحیح چند تصحیف و تحریف در دیوان خاقانی شروانی

زهرا نصیری شیراز؛ نصرالله امامی؛ سجاد دهقان

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 161-179

چکیده
  خاقانی شروانی، شاعر نام‌آوری است که طرز سخن و غرابت کلامش، از دیرباز زبانزد خاصّ و عام بوده است. سخن خاقانی دارای ویژگی‌هایی نظیر استفاده‌ از اصطلاحات علوم مختلف، بازی‌های کلامی و ... است؛ چنان‌که کمتر ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
پهلوان در شبستان؛ تأملی در باب «گوشهنشینی جنگجو» و نمونۀ آن در حماسۀ ایرانی
پهلوان در شبستان؛ تأملی در باب «گوشهنشینی جنگجو» و نمونۀ آن در حماسۀ ایرانی

علیرضا اسماعیل پور

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 181-199

چکیده
  مضمون «گوشه­نشینی جنگجو»، یکی از ویژگی­های کارکرد جنگاوری، عبارت است از عزلت اجبـاری و موقت جنگجـو در شرائطی خاص که جنگجو با اکراه به آن تـن می­دهد و با بروز رویدادهایی معیّن (که در نمونه­های ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
ضرورت توجّه به صبغة روایی در تصحیح و فهم اشعار خاقانی
ضرورت توجّه به صبغة روایی در تصحیح و فهم اشعار خاقانی

امیر سلطان محمدی؛ سید منصور سادات ابراهیمی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 201-219

چکیده
  اشعار خاقانی مشحون از نکاتی است که به  انواع علوم زمانة او اشاره دارند و وی آنها را در تاروپود شعر خود تنیده ­است. همین اصل باعث شده ­است تا دریافت شعر او بدون درک دقایقی که از انواع علوم (طب، نجوم، ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
دیالکتیک شعر قدسی و شهود معنا در اندیشة بیدل دهلوی
دیالکتیک شعر قدسی و شهود معنا در اندیشة بیدل دهلوی

مجید آزادبخت؛ حسنعلی پورمند؛ مینا محمدی‌وکیل

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 221-240

چکیده
  سامانة معرفتی و هویّت هنری بیدل در دو سطح تجربة شهودی و متن قدسی، قابل واکاوی است که پیوندی وثیق، ازحیث هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی، این دو لایة معرفتی- هنری را با هم متّحد می‌سازد؛ نخست، تجربة شهودی که ...  بیشتر
علمی- پژوهشی
مقایسة ساختاری معارف‌العوارف، اثر عبدالرّحمنِ بُزغُش شیرازی با ترجمۀ عوارف‌المعارف، اثر ابومنصورِ عبدالمؤمن اصفهانی
مقایسة ساختاری معارف‌العوارف، اثر عبدالرّحمنِ بُزغُش شیرازی با ترجمۀ عوارف‌المعارف، اثر ابومنصورِ عبدالمؤمن اصفهانی

فروغ فرجام؛ سید علی اصغر میرباقری فرد؛ سیده مریم روضاتیان

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 241-260

چکیده
  نگاه اهل تحقیق و عارفان و سالکان طریقت به آثار عرفانی، اغلب بر متونی متمرکز بوده است که علاوه بر طرح مبانی نظری، برنامه‌ها و راهکارهایی تربیتی ارائه دهند. عوارف‌المعارف در ابتدای سدة هفتم، مجموعه معارف ...  بیشتر