نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اصفهان
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اصفهان
چکیده
اشعار خاقانی مشحون از نکاتی است که به انواع علوم زمانة او اشاره دارند و وی آنها را در تاروپود شعر خود تنیده است. همین اصل باعث شده است تا دریافت شعر او بدون درک دقایقی که از انواع علوم (طب، نجوم، تاریخ، اسطوره، جغرافیا و…) در شعرش بهکاربسته است، محال بنماید. یکی از مبانی مهمّی که خاقانی در اشعارش برای فربهکردن فضای شعری بهره جسته است، آیات الهی، احادیث و روایات پیشوایان دینی است. در زمانة خاقانی کودکان در مکاتب، اوّلین علومی که میآموختند، علوم دینی بود و این خود شامل قرآن و احادیث میشد. بیشک، این آموزهها در ذهن و زبان این کودکان و در آیندة هنری آنان بیتأثیر نبود. کمتر شاعری را میتوان یافت که در اثر یا آثار او این مبانی به شکل عیان تبلور روشن نداشته باشد. در شعر خاقانی نیز به طریق اولی و به این دلیل که او مطابق با سبک شعری خود، هر بیت را با تصاویر و مضامینی چون مضامین دینی میآراید، این بازتاب پررنگ است. گاهی بیتوجّهی کاتبان و ناسخان و بعدتر مصحّحان دیوان خاقانی باعث شده است که وجوه اصیل شعر او تحریف شود یا به حاشیه رود. در این مجال به تناسب فضای ممهَّد، به نمونههایی پرداخته خواهد شد که خاقانی آنها را متناسب با فضای روایی پرداختهاست، ولی برخی ناسخان، کاتبان یا مصحّحان به آن بیتوجّه بودهاند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
The Importance of the Religious Context in Correction and Comprehension of Khaqani’s Poems
نویسندگان [English]
- amir soltanmohamadi 1
- Sayyed Mansour Sadat Ebrahimi 2
1 Ph.D. Graduate in Persian Language and Literature, University of Isfahan
2 Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, University of Isfahan
چکیده [English]
Khaqani’s poetry is replete with references to the sciences of his time. This causes his poetry to be impossible to understand without comprehending the variety of sciences (medicine, astronomy, history, mythology, geography etc.) which he makes reference to. One of Khaqani’s techniques to enrich his poetry is using Koranic verses and Hadith. In his time, the first sciences that children learned at school were religious sciences including the Koran and Hadith. Undoubtedly, these teachings influenced their mentality, language, and art. So, there were few poets whose works did not reflect these teachings. In Khaqani’s poetry, because he adorns each line of his poems with religious images and themes which are in line with his writing style, this reflection is highlighted. In some cases the scribes or correctors’ negligence has caused Khaqani’s divan to be distorted. In this article, some cases in which the scribes or correctors have been ignorant of the religious context of Khaqani’s poetry are studied.
کلیدواژهها [English]
- Correction
- Correct version
- Wrong version
- Koran
- Hadith
- Khaqani