نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• ناصر حامدی ¹
• داود محمّدی ²
• عبداللّه حسن زاده میرعلی ³

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سمنان

² استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سمنان

³ دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سمنان

چکیده

مجد همگر از شاعران قرن هفتم هجری است که هم‌عصر سعدی بوده و در دربار شاهان سلغری مقام والایی داشته است. مجموعه‌ای از رباعیّات این شاعر (بالغ بر 610 رباعی) را نوۀ او در میان نسخۀ خطّی دیوان چهار شاعر دیگر در چهار بخش کتابت کرده است. این نسخۀ نفیس که در کتابخانۀ بریتانیا موجود است، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که مورد توجّه پژوهندگان قرار گرفته است. در این پژوهش با هدف شناخت ویژگی‌های مهمّ این رباعیّات از جهت موضوع و موسیقی ابیات، این نسخه بررسی شده و نتیجه این است که رباعیّات مجد همگر در موضوعات مختلف، از جمله مضامین عاشقانه، اندرز، گله از دنیا و سرنوشت، هجو و توصیف معشوق سروده شده و از جهت موسیقایی، شاعر به موسیقی درونی و کناری اهمّیّت فراوانی داده است. حدود نیمی از رباعیّات وی ردیف دارد و بخش بسیاری از این رباعیّات در چهار مصراع قافیه، یا ردیف و قافیه دارند و در موارد بسیاری نیز انتهای مصراع سوم با قوافی سایر مصراع‌ها هم‌آوا، هم‌حروف، هم‌خانواده یا به‌نحوی مرتبط است که نشانۀ توجّه شاعر به موسیقی کناری است. دربارۀ نگاه شاعر به موسیقی بیرونی نیز باید گفت شاعر به شجرۀ اخرب توجّه بیشتری داشته و اوزان به‌کاررفته در رباعیّات وی با زحافات مختلف همراه است.

کلیدواژه‌ها

• مجد همگر
• رباعیّات
• موسیقی کناری
• موسیقی بیرونی
• قافیه
• ردیف
• موضوع

عنوان مقاله [English]

Side and Outer Music in Majd Hamgar Shirazi's Quatrains

نویسندگان [English]

• Naser Hamedi ¹
• Davod Mohammadi ²
• Abdollah Hasanzadeh Mirali ³

¹ PhD student in Persian language and literature, Semnan University

² Assistant Professor in Persian Language and Literature, Semnan University

³ Associate Professor in Persian Language and Literature, Semnan University

چکیده [English]

Majd Hamgar is one of the poets of the seventh century AH who was a contemporary of Saadi. He held a high position in the court of the Salghuri kings. A collection of quatrains of this poet - over 610 quatrains - has been written by his grandson among the manuscripts of the Divan of four other poets in four sections. This exquisite edition, available in the British Library, has unique features; and has been considered by researchers. In order to know the important features of these quatrains in terms of subject matter and verse music, this version has been studied. The result is that Majd Hamgar's quatrains have been written on various subjects such as love themes, advice, herds of the world and destiny, satire and description of the beloved; and the poet has given a lot of importance to inner and side music. About half of his quatrains are in rows and a significant part of these quatrains has rhyme in four shutters, or rows and rhymes and in many cases, the end of the third stanza is related to the rhymes of the other stanzas united, as well as the letters, the allied, or in some way. It is a sign of the poet's attention to side music. Regarding the poet's view of external music, it should be said that the poet paid more attention to the shajar akhrab. The weights used in his quatrains are associated with various zehaf.

کلیدواژه‌ها [English]

• Majd Hamgar
• Quatrains
• Side Music
• Outdoor Music
• Rhyme
• Row
• Subject