نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
موضوع این نوشتار، آن دسته از متون کهن هستند که آنها را با عنوان «عجایب‌نامه» می‌شناسیم. این دسته متون که تاکنون کمتر بدان‌ها پرداخته شده است، در برخی پژوهش‌های ادبی، با استفاده از نظریۀ تزوتان تودوروف (نظریه‌پرداز ساختارگرای فرانسه‌زبان) دربارۀ ژانر فانتاستیک، بازخوانی و به‌عنوان ژانری ادبی که با برخی از مفاهیم نظریۀ تودوروف همخوانی دارد، معرفی شده‌اند، امّا این پ‍‍ژوهش‌ها دچار تناقض‌های روش‌شناختی‌ای هستند که به‌سبب خلط برخی مفاهیم یا به دلیل بیدقّتی در مفاهیم به‌وجودآمده‌اند و موجب بدخوانی عجایب‌نامه‌ها و کژنمایی ماهیّت آنها شده‌اند. هدف ما در این مقاله آن است که با تدقیق در یکی از مفاهیم بنیادینی که در تعریف عجایب‌نامه‌ها نقش عمده دارد، مسیری تازه برای ارائۀ خوانشی متفاوت از این متون بگشاییم و چرایی اهمیّت مسئلة «روش» را در نوع نگاه به آنها نشان دهیم. این مفهوم بنیادین، «علم» است. در این مقاله نشان داده‌ایم بسته به تصویری که از علم ترسیم می‌کنیم، می‌توان عجایب‌نامه‌ها را به شیوه‌‌ای متفاوت خواند. یکی از نکات مهم در این خوانش، لزوم توجّه به تطوّر و تحوّل مفاهیم است. بهاینترتیب، برخورداری از نگاهی تاریخی که متون را در زمینه و فضای تاریخی پیدایش و شکل‌گیری آنها بررسی کند، به نکته‌ای کلیدی در فهم ماهیّت آنها تبدیل می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Principles of a New Plan for Reading 'Ajayeb-namehs
نویسنده [English]
- Fatemeh Mehri
Assistant Professor in Persian Language and Literature, Shahid Beheshti University
چکیده [English]
The present study is about the old literary works known as 'Ajayeb-namehs
(wonderings). Not being of much interest to the scholars, such texts have been re-read
in some literary studies on the basis of the theory proposed by Tzvetan Todorov (a Bulgarian-French structuralist) about the genre of fantasy, and have been distinguished
consistent with some of the concepts of his theory. But some methodological
contradictions have occurred by mixing of concepts or the researchers' carelessness
have led 'Ajayeb-namehs not being read correctly or being misunderstood
in course of their nature. This study is to open up a new way of conducting a
different reading of these texts and to outline the reasons for the importance
of the “method” in the looking types about them through scrutinizing "science"
as one of the fundamental concepts in definition of 'Ajayeb-namehs. It
has been shown, in present study that 'Ajayeb-namehs can be read in
different ways, based on the pictures we draw from science. Although paying attention
to concepts evolution is one of the key points in reading these texts. In this
way, enjoying a historical perspective that examines the emergence and
development of texts in their own historical context has a fundamental role in
understanding their nature.
کلیدواژه‌ها [English]
- Fiction
- Narrative
- Genre
- Fantastic
- Tzvetan Todorov
- 'Ajayeb-nameh
)