نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهش هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

چکیده

نویسنده در مقالة حاضر وضعیت شعر کودک و شعر نوجوان ایران را در سه دهه پس از انقلاب توصیف و تحلیل میکند. محور برخی از پرسشها، جریانهای شعری، مختصات هر جریان، شرایط اجتماعی، شاعران مهمتر و شاعران جهتدهنده است و چارچوب آن نظری، تاریخی، توصیفی و تحلیلی است. این مقاله نخستین اثری است که به این شکل به جریانها، آثار و شاعران سه دهه پرداخته است. بررسی برخی از مختصات دهة شصت (انقلاب و دفاع مقدس، رشد تألیف، تجربهگرایی، غم غربت روستا، غیبت نقد، رواج بیشتر شعر کودک در مقایسه با شعر نوجوان)، هفتاد (ورود مضمون صلح و میهن، رواج بیشتر ترانه، کاهش تجربهگرایی و رواج بیشتر نقد و نظریه، انشعاب در میان شاعران) و هشتاد (سنتگریزی، فردیت، تأثیرپذیری از ترجمهها، تعریف جدید از شعر کودک و مخاطب، رواج طنز، توجه به اشیا در برابر مفاهیم) نشان می­دهد شعر کودک و شعر نوجوان، در این دوران سه جریان متفاوت شعری با مختصاتی نسبتاً مشخص را تجربه کرده است. این نوع ادبی، هم فراز و فرود داشته، هم از شرایط اجتماعی تأثیر گرفته و هم در مجموع، حرکتی رو به جلو داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Ups and Downs of Children and Adolescents’ Poetry in Iranian Post-Revolution Literature

نویسنده [English]

  • Mehdi Hejvani

چکیده [English]

This article is to describe and analyze the situation of children and adolescents’poetry in Iran during three decades after the Islamic revolution. Poetry movements, their peculiarities, the social situations, the more prominent poets and the leading poets are all the questionable central matters of a field with theoretical, historical descriptive and analytic framework. This is the first article pays attention to these movements, works, and the poets of three previous decades. A discussion about some of the eminent features of 1980s (Revolution and Sacred Defense,  writing growth, empiricism, the village homesickness, the absence of criticism, and the prevalence of children’s poetry in comparison with adolescents’), the 1990s (the introduction of themes such as peace and homeland, the prevalence of lyrics, reduction in empiricism and increase in criticism and theory, divergence among the poets), and the 2000s (refusal of traditions, individualism, being impressed by translations, new definition of children’s poetry and its audiences, prevalence of satire, paying attention to the objects instead of concepts) show that the poetry of children and adolescents has experienced three various, rather distinct, movements in this period. This literary genre has been impressed by social impacts in a rugged path, and in overall it is indicated that it has a progressive trend.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poetry
  • Child
  • literature
  • Iran
  • Revolution
ابراهیمی، جعفر (1378)، «چهرة دیگر شعر کودک، (به بهانة نقد کتاب چاقاله بادوم تنبل/ رفته کلاس اول)»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال سوم، ش 27، 16-17.
احترامی، منوچهر (بی تا)، مصاحبة مینو صابری با منوچهر احترامی، وب­سایت فروشگاه آنلاین کتاب، www.sababook.com.
                                     (1362)، حسنی نگو یه دسته گل، تهران، کتابهای لاکپشت. 
اکرمی، جمال (1381)، «شاعری در پیاده­رو»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال پنجم، ش 55، 56 ـ 61.
امینپور، قیصر (1385)، شعر و کودکی، تهران، مروارید.
حجوانی، مهدی (1389)، زیبایی­شناسی ادبیات کودک، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
                               (1379)، «سیری در ادبیات کودک و نوجوان پس از انقلاب 13581378(بخش اول)»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال پنجم، ش 20، 19 ـ 38.
رجب­زاده، شهرام (1382)، «این پیاده­رو تا سراسر زمین کشیده میشود»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال هشتم، ش 32، 171 ـ 190.
                            (1383)، «همصدا با آواز آسمان»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال هفتم، ش 81، 58 ـ 60.
                              و مهروش طهوری (1383)، «پرسشهای فیلسوفان، پرسشهای بچهها»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال هفتم، ش 81، ص 26 ـ 36.
 رحماندوست، مصطفی (1376)، «قصههای ما با تمامی بچههای دنیا حرف میزند»، کتاب                  ماه کودک و نوجوان، سال اول، ش 1، 1- 4.
سلاجقه، پروین (1385)، از این باغ شرقی (نظریههای نقد شعر کودک و نوجوان)، تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
 سیدآبادی، علی­اصغر (1380)، شعر در حاشیه، تهران، ویژه نشر.
                                          (1382)، «عبور از سایه کیانوش»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال هشتم، ش32، 191 ـ 195.
                                         (1391)، «شعر برای نسل زِد»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال چهاردهم، دورة جدید، ش 2 (پیدرپی 53)،  58 ـ 66.
                                        (1392)، «از متن تا تصویر»، گفتوگوی گروهی، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال پانزدهم، دورة جدید، ش 7 (پیدرپی 58)، ٦- ٣٠ .
صالحی، آتوسا (1378)، دریای عزیز (شعر به زبان ساده)، تهران، چشمه.
                             (1382)، «نظریهزدگی در نقد؛ میزگرد آسیبشناسی شعر کودک و نوجوان»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال ششم، ش 6، 46 ـ 53.
علی­پور، منوچهر (1385الف)، نقد و بررسی شعر کودک، تهران، تیرگان.
                                 (1385ب)، پژوهشی در شعر کودک، تهران، تیرگان.
قاسم نیا، شکوه (1374)، «ویروس بزرگ­سالی در شعر کودک»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال اول، ش 2، 30 ـ 36.
کیانوش، محمود (1352)، شعر کودک در ایران، چ دوم، تهران، آگاه.
                                (1373)، قلمرو ادبیات کودکان، حوزة هنری، ش 7، تهران، 8 ـ 28.
مزینانی، محمد کاظم (1368)، آب یعنی ماهی، تهران، نهاد هنر و ادبیات.
موسویان، انسیه (1384)، «دوباره به طبیعت نگاه کن»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال هشتم، ش 96، 92 ـ 95.
نجفی، عبدالمجید (در دست انتشار)، زیر گنبد کبود  (بررسی صور خیال در شعر کودک و نوجوان ایران)، تهران، سورة مهر.
نظرآهاری، عرفان (1379)، «در شعر نوجوان ما گرگی در کمین نیست»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال ششم، ش 21، 3 ـ 24.
                                   (1382)، «پیش از تجربه شعر نگویید»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال ششم، ش 66، 54 ـ 58.
نعیمی، زری (1383)، «رئالیسم عاشقانه گلی ترقی»، کتاب ماه کودک و نوجوان، سال هشتم، ش 85، 68 ـ 73.
ویکیپدیا، (مدخل: رضی هیرمندی)