نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مریم شریف نسب ¹
• مولود مدنی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در نگاه سنتی، رمان تاریخی بر شالودۀ رویدادهای یک دوره از تاریخ، به هستی‌شناسیِ مردمانِ آن دوره می‌پردازد؛ ویژگی‌های روانی و عاطفی و رفتاری آنها را بازتاب می‌دهد و شرایط اجتماعی و سیاسی آن دوره را بازسازی می‌کند. اما دیدگاه‌های فلسفی قرن بیستم به وجود یک حقیقت واحد (و همچنین وجود فقط یک روایت ممکن) تردید می‌کنند؛ بنابراین باید پذیرفت با تغییر تعریف تاریخ، تعریف رمان تاریخی هم خودبه‌خود دگرگون می‌شود. پژوهش حاضر با رویکرد فراتاریخ‌نگارانة هایدن وایت (مورخ و فیلسوف امریکایی) و روایت‌پژوهی ژرار ژنت (نظریه‌پرداز و نشانه‌شناس فرانسوی) قصد دارد نشان دهد با دگرگونی تعریف رمان تاریخی، ویژگی‌های صوری و محتوایی رمان تاریخی هم تغییر می‌یابد. براساس این بازتعریف، در چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سه گونه رمان تاریخی را شناسایی کرده، به لحاظ دگرگونی‌های ساختاری و محتوایی کاویده‌ایم. ویژگی‌های ساختاری و روایی این سه گونه رمان عبارتند از: زمان‌پریشی و نبود سیر خطی در روایت، راوی اول‌شخص، گذشته‌نگربودن روایت، کانونی‌سازی بیرونی، فراوانی شخصیت‌ها، اهمیت نقش شخصیت‌ها در پیدایش رخدادها و رویکرد نوین به دو عنصر زمان و مکان. رمان‌های تاریخی پس از پیروزی انقلاب، اغلب با این محتوا نوشته‌شده‌اند: پرداختن به بخش‌های مغفول تاریخ، بازتاب هویت فردی و اجتماعی و تردید در تاریخ و نگاه انتقادی به آن.

کلیدواژه‌ها

• رمان تاریخی
• فراتاریخ
• روایت پژوهی
• هایدن وایت
• ژرار ژنت

موضوعات

• زبان و ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Narrative analysis of modern historical novel

نویسندگان [English]

• maryam sharifnasab ¹
• molood madani ²

¹ Associate Professor of Persian Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies

² Ph. D. student of Persian language and literature, Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

A narrative is a fundamental plan to connect human events and actions. Narrative inquiry/research utilizes the narrative elements to study that fundamental plan. A historical novel describes the ontology of people in a specific period of history based on the events during that period. It reflects people’s emotional and psychological characteristics and rebuilds the social and political situations of the historical period that it narrates. 20th-century philosophical theories cast doubts on the existence of an only truth and a single possible narrative. According to the changes in the definition of history, the meaning of a historical novel would be automatically changed. As an example, these shifts could lead to the existence of plural narratives. This study demonstrates that by changing the definition of a historical novel, its visual and conceptual attributes will also be transformed. Based on Hayden White’s (An American historian and philosopher) Metahistory approach and Gerard Genette’s (A French linguist and literary theorist) narratology theory, this study has redefined the historical novel description. The redefinition of a historical novel presented in this research has spotted three types of historical novels during four decades since the Islamic revolution and studied their structural and conceptual shifts. The narrative and structural characteristics of the researched novels include anachronism, non-linear narrative, a first-person narrator, retrospective narrative, external focalization, multiple personas, the role of the characters in the events, and a new approach to the elements of time and place. Historical novels after the Islamic revolution have often been created around the concept of forgotten history, reflection of individual and collective identity, and critical thinking of history.

کلیدواژه‌ها [English]

• Historical Novel
• Metahistory
• Narrative Inquiry
• Hayden White
• Gerard Genette