نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22059/jpl.2024.369587.2223

چکیده

گذشته از مکتب‌های رئالیسم و ناتورالیسم که ارتباط خاصی با نوع ادبی رمان دارند، ویژگی‌های سایر مکاتب هنری اعم از سمبولیسم، کوبیسم، امپرسیونیسم، دادائیسم، سوررئالیسم و اکسپرسیونیسم بیشتر در هنرهایی همچون نقاشی، شعر و حتی تئاتر بازنمود یافته است. ازهمین‌رو سخن‌گفتن درباب مؤلفه‌ها و ویژگی‌های این مکاتب در حوزة رمان همواره محل بحث بوده است. در این میان مکتب اکسپرسیونیسم شرایط خاصی دارد. طرز تلقی خاص پیروان این مکتب از واقعیت و شیوة بازنمایی آن و همچنین وجود خصایصی‌ نظیر ذهن‌گرایی مفرط، توجه به امور غریب و فاقد توجیه منطقی و گریز از محاکات در ساخت تصویر، باعث شده است که ارتباط این مکتب با رمان با ابهام‌های بیشتری همراه باشد. ازهمین‌رو در این مقاله تلاش شده است تا به روش تحلیلی-توصیفی و با تمرکز بر متن رمان «زندگی همین است» اثر محمدهاشم اکبریانی، موضوع شیوة انعکاس ویژگی‌های مکتب اکسپرسیونیسم در نوع ادبی رمان بررسی گردد و به این سؤال پاسخ داده شود که مؤلفه‌های مکتب یادشده در کدام‌یک از دو سطح فُرمی و محتوایی و به چه شیوه‌ای بازنمود یافته است؟ نتایج نشان می‌دهد اکسپرسیونیسم در رمان، توأمان در دو سطح فرمی و محتوایی امکان بروز دارد. در سطح محتوایی با ویژگی‌هایی همچون پرداختن به امور غریب و فاقد منطق، فضای کابو‌س‌وار، شخصیت‌های نوعی و جهان گروتسکی و در سطح فُرمی نیز به‌شکل توجه به شیوه‌های مدرن در روایتگری همچون استفاده از تکنیک جریان سیّال ذهن، روای‌های متعدد، عدم التزام به پایان‌بندی کلاسیک و به‌ویژه ساختار اپیزودیک.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Components of the Expressionism School in the Novel, Focusing on the Novel "Life is Like Tthis" by Mohammad Hashim Akbaryani

نویسنده [English]

  • ayoob Moradi

Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Apart from the schools of realism and naturalism, which have a special relationship with the literary type of the novel, the characteristics of other art schools such as symbolism, cubism, impressionism, Dadaism, surrealism and expressionism are mostly represented in arts such as painting, poetry and even theater. Therefore, the discussion about the characteristics of these schools in the field of novels has always been a subject of discussion. Meanwhile, the expressionism school has special conditions. The specific attitude of the followers of this school towards reality and the way it is represented, as well as the presence of characteristics such as extreme subjectivism, attention to strange things and avoidance of simulations, have made the relationship of this school with the novel more ambiguous. Therefore, in this article, with the analytical-descriptive method and focusing on the novel "Life is like this" by Mohammad Hashim Akbaryani, the issue of how to reflect the characteristics of the expressionism school in the literary genre of the novel has been investigated and the question has been answered as to which characteristics of this school From two levels of form and content and in what way is it reflected? The results show that expressionism can appear in the novel at two levels of form and content. At the content level, with features such as dealing with strange and illogical matters, nightmarish atmosphere, typical characters and grotesque world, and at the formal level as well, in the form of paying attention to modern methods in narration, such as the use of the flow of the mind technique, multiple narratives, non-commitment to the classical ending. And especially the episodic structure

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary schools
  • expressionism
  • modern novel
  • episodic structure
  • the novel "Life is like this"
آدامز، جیمزلوتر و ویلسون یتس (1389). گروتسک در هنر و ادبیات، ترجمة آتوسا راستی، تهران: قطره.
اکبریانی، محمدهاشم (1401). زندگی همین است، تهران: چشمه.
پاینده، حسین (1395). داستان کوتاه در ایران (داستان‌های مدرن)، تهران: نیلوفر.
پاینده، حسین. (1390). داستان کوتاه در ایران (داستان‌های پسامدرن)، تهران: نیلوفر.
تامسن، فیلیپ (1390). گروتسک، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
زمانیان، مهدی (1381). «اکسپرسیونیسم در ادبیات»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارة 54 و 55، صص 34-39.
سیدحسینی، رضا (1384). مکتبهای ادبی، تهران: نگاه.
غفاری، سحر و سهیلا سعیدی (1393). «کارناوال‌گرایی در شطرنج با ماشین قیامت»، نقد ادبی، سال 7، شمارة 25، صص 99-119.
فِرنِس، آر. اس (1390). اکسپرسیونیسم، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
فروید، زیگموند (1396). تفسیر خواب، ترجمة احسان لامع و زهره روزبهانی، تهران: نامک.
محمدی، محمد (1378 الف). روش‌شناسی نقد ادبیات کودک، تهران: مؤلف.
محمدی، محمد (1378 ب). فانتزی در ادبیات کودکان، تهران: نشر روزگار
مرادی، ایوب (1401)، «بررسی وجوه متمایز داستان کوتاه غنایی در داستان جزیره از غزاله علیزاده با تأکید بر مبانی زیبایی‌شناسی حضور»، روایت‌شناسی، سال 6، شماره 12، صص 467-502.
میرصادقی، جمال و میمنت (1377). واژه‌نامة هنر داستان‌نویسی، تهران: مهناز.
ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1389). گزاره‌گرایی در ادبیات نمایشی، تهران: سروش.
نیکولایوا، ماریا (1398). درآمدی بر رویکردهای زیبایی‌شناختی به ادبیات کودک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
هاجری، حسین (1381). «نمود مدرنیسم در رمان فارسی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 185، صص 143-167.
هاسپرس، جان (1370). درآمدی به تحلیل فلسفی، ترجمة سهراب علوی‌نیا، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
 
Adams, James Luther and Wilson Yates (2010). The Grotesque in art and literature: Theological Reflections, translated by Atousa Rasti, Tehran: Ghatreh. [In Persian].
Akbaryani, Mohammad Hashim (2022). This is life, Tehran: Cheshmeh.
Payandeh, Hossein (2016). Short stories in Iran (modern stories), Tehran: Niloufar. [In Persian].
Payandeh, Hossein. (2011). Short story in Iran (postmodern stories), Tehran: Niloufar. [In Persian].
Thomsen, Philip (2011). The Grotesque, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Markaz. [In Persian].
Zamaniyan, Mehdi (2012). "Expressionism in Literature", Book of the Month of Literature and Philosophy, No. 54 and 55, pp. 34-39.
Seyed Hosseini, Reza (2004). Literary schools, Tehran: Negah, [In Persian].
Ghaffari, Sahar and Soheila Saedi (2013). "Carnivalism in Ahmadzadehs Shtranj bs Machine Qeyamat", Literary Review, Year 7, Number 25, pp. 119-99. [In Persian].
 Furness, R. S (2011). The Expressionism, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Markaz. [In Persian].
Freud, Sigmund (2016). Interpretation of dreams, translated by Ehsan Lame and Zohre Rouzbahani, Tehran: Namak. [In Persian].
Mohammadi, Mohammad (1999 A). Methodology of Children's Literature Criticism, Tehran: Author. [In Persian].
Mohammadi, Mohammad (1999 AD). Fantasy in children's literature, Tehran:  Rouzegar, [In Persian].
Moradi, Ayoob (2022), "A Study of the Distinctive Aspects of the lyrical short story in the story of the Jazireh by Ghazaleh Alizadeh with emphasis on the Fundamentals of aesthetics of presence", Journal Of Narrative Studies, Volume 6, issue 12, pp. 467-502. [In Persian].
Mirsadeghi, Jamal and Meymanat (1998). Dictionary of the art of story writing, Tehran: Mahnaz. [In Persian].
Nazerzadeh Kermani, Farhad (2010). Expressionism in dramatic literature, Tehran: Soroush. [In Persian].
Nikolayeva, Maria (2018). Aesthetic approaches to children's literature: An introduction, Tehran: Center for intellectual development of children and adolescents. [In Persian].
Hajari, Hossein (2011). "The Appearance of Modernism in the Persian Novel", Journal of the Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tabriz, No. 185, pp. 143-167. [In Persian].
Hospers, John (1991). An Introduction to Philosophical Analysis, translated by Sohrab Alavinia, Tehran: Center of Translation and Publishing. [In Persian].