نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیتان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان وبلوچستان، زاهدان، ایران.

10.22059/jpl.2022.346885.2085

چکیده

سرتاسر شاهنامه جدال تجسم حماسی اهورامزدا و اهریمن یا خیر و شر و نبرد روشنایی و تاریکی است. شالودۀ اصلی شاهنامه را فرّ و مبارزات فرهمندان با اهریمنان تشکیل می‌دهد. فرّ از نمادهای پرکاربرد و کلیدی در اساطیر ایران است که به مرور به صورتی گسترده در فرهنگ و حماسۀ ملی ایران بازتاب یافته است. با توجه به اینکه اغلب مقالات نگارش یافته در زمینۀ فرّ معطوف به معنی لفظی، مشتقات و نمودهای اساطیری آن می‌باشد که فرّ را موهبتی از سوی اهورامزدا دانسته‌اند و نیز از آنجا که مفهوم فرّ در روزگار ما اساس بسیاری از مباحث فیزیک نوین از جمله هالۀ نورانی، چاکراهای انرژی و انرژی درمانی است، ریشه‌یابی اشکال گوناگون فرّ و پیوند آنها با تجلیات انرژی کیهانی در  شاهنامه فردوسی مورد تحلیل و واکاوی قرار نگرفته
، این مقاله بر آن است تا به بررسی گونه‌ها و تجسم‌های مادی و معنوی فرّ و ارتباط آن با انرژی کیهانی در شاهنامه فردوسی بپردازد و با نگاهی انتقادی و روش تحلیلی-توصیفی و رویکرد کتابخانه‌ای انتقال سیر تاریخی فرّ از آیین مهری به اوستا و سپس از شاهنامۀ فردوسی تا عصر حاضر را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

From the Myth of Farr to Cosmic Energy in Ferdowsi's Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Zahra Jalili 1
  • Abdollah vasegh abbasi 2
  • Mohammadamir Mashhadi 3

1 PhD student of Persian language and literature, University of Sistan and Baluchestan، zahed, iran

2 Associate Professor of Persian language and literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.

3 Professor of Persian Language and Literature, University of Sistan and Baluchestan، zahed, iran

چکیده [English]

Due to the fact that most of the works written in the field of "farr" are focused on its literal meaning, its derivatives and mythological manifestations, and also because the concept of "Farr" in our time is the basis of many topics of modern physics, including luminous aura, energy chakras and it is energy therapy, in the review of Ferdowsi's Shahnameh, the historical roots of "Farr" and its various forms are less mentioned in connection with the manifestations of cosmic energy. The authors, looking at the concept of "Farr" and its characteristics, with a descriptive-analytical method and a library approach They have investigated the metamorphosis of "Farr" and its connection with cosmic energies, how it has appeared in today's world issues and what are its main sources? What are the types and interpretations of "Farr" and today's manifestations, and what is the reflection of "Farr" in Ferdowsi's Shahnameh. This article aims to investigate the material and spiritual forms and incarnations of "farr" and its connection with cosmic energy, and to analyze and investigate its transfer from the Mehri religion to the Avesta and then from Ferdowsi's Shahnameh to the present age. Some of the researches that have been written in connection with the theoretical foundations of this article in the field of cosmic energy include books on traditional cosmology and modern science, the quantum ideas of Rumi, the quantum world, research in Iranian mythology, Yashta, Farrah Ezadi in the ancient Iranian monarchy. and the article "Farah, this magical and heavenly force". The conducted research shows that human beings are surrounded by a subtle energy called aura of energy. In the past, this subtle energy, especially in the area of the head chakra, was known as "farr", and it is the most important discipline that connects humans to the beyond; At first, the donors of the "farr" were Mehr and Apam Nepat, and "farr" belonged to the sun and water, but after Zoroastrianism came into use, Ahura Mazda became the donors of the "farr" and fire became its main element. In the Shahnameh, "farr" is the main pillar and the fundamental element and in its incarnations it is transformed into an alive creature or objects and manifests itself in the form of strength and talent in the form of beauty, wisdom and power or mysterious objects. The appearance of the "farr" in Mehri religion, Avesta and Shahnameh is a luminous aura, and the appearance of the "farr"  has been attributed to tangible signs and forms, for example, in the Avesta, it is the bird of Verghan and Ghorm, and... after that in the Shahnameh, it is called Simorgh, Homa, A deer, a horse, a Jahanbin Cup, a ring, etc., and also the effect that this energy had on the head chakra and made the aura of energy  around the head brighter, they called Shamse, Crown, Dastar, Dihim, etc. as well as the effect that this energy had on the head chakra and made the aura of energy around the head more luminous, were like Shamse, Taj, Dastar, Dihim, etc., of course, in the Shahnameh, "Farr" is a divine gift, and sometimes it shines in the form of light from the faces of kings, etc., and sometimes it is manifested in the form of a divine thought in finding secrets and breaking magic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cosmic Energy
  • Furnace
  • Aura of Energy
  • Ferdowsi's Shahnameh
قرآن کریم.
آموزگار، ژاله (1374)، «فرّه، این نیروی جادویی و آسمانی»، کلک، ش 68-70، 32-41.
اسکندردوست، میلاد (1398)، اصول فیزیک، تهران، دانش.
اعتماد مقدم، علیقلی (1350)، فرّ در شاهنامه، تهران، وزارت فرهنگ و هنر.
اعتمادی‌نیا، مجتبی (1395)، «تأملی در هستی‌شناسی نظم کیهانی در تفکر پیشامدرن با تکیه بر نقش کانونی هرم بزرگ هستی»، حکمت و فلسفه، سال12 ، ش 1، بهار، 25-46.
الیاده، میرچا (1392)، چشم اندازهای اسطوره، ترجمۀجلال ستاری، چ 3، تهران، توس.
بلخاری قهی، حسن (1388)، اسرار مکنون یک گل، چ 2، تهران، فرهنگستان هنر.
بهار، مهرداد (1389)، پژوهشی در اساطیر ایران باستان، چ 8، تهران، آگه.
بورکهارت، تیتوس (1389)، جهان‌شناسی سنتی و علم جدید، ترجمۀ سیدحسن آذرکاه، تهران، حکمت.
پرنیان، موسی و شهرزاد بهمنی (1391)، «بررسی و تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه»، متن‌شناسی ادب فارسی، سال 4، ش 1، بهار، 91-110.
پورداوود، ابراهیم (1377)، یشت‌ها، ج 1-2، تهران، اساطیر.
ثروتیان، بهروز (1350)، بررسی فرّ در شاهنامه فردوسی، دانشگاه تبریز.
حسن‌دوست، محمد (1393)، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، تهران، آثار.
حلبی، علی­اصغر (1378)، مبانی عرفان و تصوف و احوال عارفان، تهران، اساطیر.
دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت‌نامه، چ 2، تهران، دانشگاه تهران.
دوست‌خواه، جلیل (1385)، گزارش و پژوهش اوستا (کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی)، ج 2، تهران، مروارید.
رامز، رضا و همایون خرم (1378)، آموزش انرژی درمانی(آشنایی با نیروهای شفابخش انسان)، تهران، محسنی.
رضایی‌راد، محمد (1389)، مبانی اندیشۀ سیاسی در خرد مزدایی (اندیشۀ سیاسی در ایران پیش از اسلام)، چ 2، تهران، طرح نو.
رضی، هاشم (1379)، حکمت خسروانی (حکمت اشراق و عرفان از زرتشت تا سهروردی)، تهران، بهجت.
ـــــــــــــ (1381)، دانشنامۀ ایران باستان، ج 2، تهران، سخن.
ستاری، جلال (1376)، رمزاندیشی و هنر قدسی، تهران، مرکز.
سودآور، ابوالعلاء (1383)، فرّۀ ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، تهران، میرک.
شایگان، داریوش (1381)، بت‌های ذهنی و خاطرۀ ازلی، چ 5، تهران، امیرکبیر.
شریفی، گلفام (1386)، «تحول معنای واژه فرّه در متن‌های اوستایی و پهلوی»، مطالعات ایرانی، سال6، ش11، بهار، 93-106.
ظریف‌کار،الهام (1388)، «هاله تداومی برنقش فروهر»، مجموعه مقالات دومین و سومین هم‌اندیشی هنر تطبیقی، تهران، فرهنگستان هنر.
غراب، راحله (1384)، نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات، مشهد، محقق.
فردوسی (1391)، شاهنامه فردوسی، چاپ جلال خالقی مطلق، چ 4، تهران، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
فرشاد، محسن (1384)، اندیشه های کوانتومی مولانا، تهران، علم.
قائمی، فرزاد (1390)، «تحلیل انسان شناختی اسطورۀ فرّ و کارکردهای آن در شاهنامۀ فردوسی و اساطیر ایران»، جستارهای ادبی، ش174، پاییز 113-148.
کاکس، برایان و جف فورشاو (1393)، جهان کوانتومی، ترجمۀ سیامک عطاریان، تهران، دانش.
کربن، هانری (1387)، ارض ملکوت از ایران مزدایی تا ایران شیعی: کالبد انسان در روز رستاخیز، ترجمه ضیاء‌الدین دهشیری، تهران، طهوری.
ــــــــــــ (1391)، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی؛ سهروردی و افلاطونیان پارس، مقدمه و ترجمۀ انشاء‌الله رحمتی، ج 2، تهران، سوفیا.
کریستین­سن، آرتور (1388)، نخستین انسان و نخستین شهریار، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران، چشمه.
کزازی، میرجلال­الدین (1380)، از گونه­ای دیگر، تهران، مرکز.
کوورجی کویاجی، جهانگیر (1371)، پژوهش­هایی در شاهنامه، گزارش ویرایش جلیل­دوستخواه، تهران، زنده­رود.
ماهوان، فاطمه؛ محمدجعفر یاحقی و فرزاد قائمی (1394)، «بررسی نمادهای تصویری فرّ (با تأکید بر نگاره‌های شاهنامه)»، ادب حماسی، سال 11، ش 19 ، بهار، 119-157.
معروف، غلامرضا و ایرج داداشی (1396)، «مقوله بندی فرّه ایزدی و تکامل آن تحت تأثیر قرآن»، حکمت معاصر، سال 8، ش 3، پاییز، 131 -169.
مولوی، جلال الدین محمد (1382)، مثنوی معنوی، چاپ نیکلسون، ترجمۀحسن لاهوتی، ج 3، تهران، هرمس.
نسفی، عزیزالدین (1362)، کتاب الانسان الکامل، تصحیح و مقدمه ماریژان موله، تهران، طهوری.
نیولی، گراردو و سعیدانواری و سپیده رضی (1391)، «فرّ/فرّه »، هفت آسمان، ش 53، بهار، 101-118.
هاشمی، منیرالسادات (1384)، «ارزش‌های رمزی و نمادین البرزکوه در جغرافیای اساطیری شاهنامه»، ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، ش7-8، پاییز، 193-202.
ورمازرن، مارتین (1380)، آیین میترا، ترجمۀ بزرگ نادرزاده، چ3، تهران، چشمه.
یونگ، کارل گوستاو (1352)، انسان و سمبل‌هایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــ (1390)، چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، چ3، مشهد، آستان قدس رضوی.