نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی

2 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی

3 استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه محقّق اردبیلی

چکیده

این پژوهش با تکیه بر نظریّۀ رفتار زبانی و موقعیّت اجتماعی آلفرد آدلر و نظریّۀ مکتب چشم‌­انداز کارل ساور از تعریف جغرافیا، جهان‌متن داستان­‌های جمال­زاده را از نظر زبان بدن و ارتباطات غیر کلامی بررسی می­‌کند. طبق نظریّۀ آدلر، رفتارهای زبان، انعکاسی از موقعیّت‌­های اجتماعی و محیطی است. در چشم‌­انداز متن، با توجّه به انسان و تغییرات رفتاری، جغرافیای فرهنگی شکل می­‌گیرد. گاهی داستان از گونه­‌های مختلف انسانی تشکیل می­‌شود که جغرافیای فرهنگی خاصّ خود را بر اساس گونه‌­شناسی انسان نمایان می­­‌کند. سنخ­‌های انسانی، مبیّن فرهنگ و فضای ذهن و دوران نویسندۀ داستان هستند. در این مقاله، با بررسی ارتباطات غیر کلامی، از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌­ای استفاده شده است. هدف از پژوهش، اشاره­ای به نسبت کارکرد ارتباطات تن­‌زبانی شخصیّت­‌ها و سنخ‌­های انسانی در داستان­‌های جمال‌­زاده و تأثیر مفهومی آن بر روابط گونه­‌های انسان، در داستان است. نتایج حاصل از این پژوهش این است که ارتباطات غیر کلامی در جمال­‌زاده بسیار پررنگ است و جمال­‌زاده برای بیان احساسات و مفاهیم نامحسوس، از تن­‌زبانی و رفتار بدنی بهره می‌­برد. یکی از دلایل این روش وی فقر واژگانی و نداشتن برابری­‌های مناسب مفهومی است. از جمله خشم و شادی را می‌توان نام برد. از نظر فراوانی، بنا بر نمودار، بیشترین رفتار زبانی غیر کلامی در مؤلّفۀ «چشم» دیده می‌شود و کمترین رفتار تن‌­زبانی به مؤلّفۀ عضو بدنی «زبان» تعلق دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Refrence to Cultural Geography of Body Language in Jamalzade’s Short Stories

نویسندگان [English]

  • Iraj Sadeghi 1
  • Bijan ZahiriNav 2
  • Khodabakhsh Asadollahi 3

1 PhD student in Persian language and literature, Mohaghegh Ardabili University

2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University

3 Professor of Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University

چکیده [English]

This study by relying on theory of linguistic behavior and social status of "Alfred Adler" and theory of Prospect's" Karl Sover "examines the world of the texts of Jamalzadeh's stories in terms of body language and non-verbal communication by definition of geography. According to Adler, language behaviors are a reflection of social and environmental situations. In the prospects of the text, cultural geography is formed given to human beings and behavioral changes. In this article, descriptive-analytical method and library studies have been used by examining non-verbal communication. The purpose of this study is to refer the function of linguistic relations in characters and human species in Jamalzadeh's stories and its conceptual effect on the relations of human species in the story. Sometimes. The story in formed of various human species (types). The results of this study showed that non-verbal communication is so significant in Jamalzadeh's works and Jamalzadeh uses linguistic and physical behavior to express intangible feelings and intangible concepts. The reasons for that are lexical poverty and conceptual suitable inadequacies. Lifestyle has an effect on dynamic structures. From the view of amplitude, according to the diagram, the most of non-verbal language behavior is observed in the eye component and the lowest linguistic behavior belongs to the organ component.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prospects
  • Behavior
  • Body Language
  • Story
  • Human
  • Culture
آدلر، آلفرد، روان‌شناسی فردی، ترجمۀ حسن زمانی شرفشاهی، پیشگام، تهران 1361.
آشوری، داریوش، تعریف‏ها و مفهوم فرهنگ، آگه، چاپ ششم، تهران 1396.
اباذری، یوسف و حمیدی،نفیسه،«جامعه شناسی بدن و پاره ای مناقشات»، پژوهش زنان، دوره 6، شماره 4، ص 129-160، زمستان 1387.
اتکینسون، دیوید و دیگران، جغرافیای فرهنگی، ترجمۀ نرگس خالصی‌مقدّم، تیسا، تهران 1395.
ادواردز، ونسان، زبان بدن و رفتارهای فریبنده، ترجمۀ مهسا مشتاق، ابوعطا، تهران 1395.
باطنی، محمّدرضا (1)، زبان و تفکّر، فرهنگ معاصر، چاپ پنجم، تهران 1373.
ــــــــــــــــ (2)، نگاهی تازه به دستور، آگاه، چاپ ششم، تهران 1373.
باینگانی، بهمن، فهیم ایران‌دوست و سینا احمدی، «سبـک زندگی از منظر جامعه‌­شناسی؛ مقدّمه‌­ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی»، مهندسی فرهنگی، سال 8، ش 77، ص56-74، پاییز 1392.
پشت‌کاو، محمّدعلی و کیومرث گروسی، «رابطۀ کارکردهای زبان با تیپ‌های شخصیّتی داستان محمّدعلی جمال‌زاده»، ادبیّات پارسی معاصر، سال سوم، ش 1، ص56-76، بهار 1392.
پیز، آلن، زبان بدن، ترجمۀ زهرا حسینیان، ترانه، چاپ دهم، مشهد 1389.
جمال‏زاده، محمّد‏علی (1)، تلخ و شیرین، نشر علم، چاپ پنجم، تهران 1399.
ــــــــــــــــ (2)، سر و ته یک کرباس، سخن، چاپ سوم، تهران 1389.
ــــــــــــــــ (3)،  قصّه‌های کوتاه برای بچّه‌های ریش‌دار، سخن، تهران 1380.
ــــــــــــــــ (4)، قلنشن دیوان، سخن، چاپ سوم، تهران 1388.
ــــــــــــــــ (5)، کهنه و نو، سخن، چاپ دوم، تهران 1384.
ــــــــــــــــ (6)، یکی بود و یکی نبود، سخن، چاپ ششم، تهران 1398.
حافظ، دیوان، کتاب آبان، چاپ چهارم، تهران 1391.
حمزه، فرهاد، «از رفتارگرایی تا جغرافیای رفتاری»، جغرافیا، دورۀ 3، ش 8-9، ص72-98، بهار و تابستان 1388.
خواجه­‌نوری، بیژن، علی روحانی و سمیّه هاشمی، «سبک زندگی و مدیریّت بدن»، جامعه­‌شناسی زنان، سال دوم، ش 4، ص 21-47، زمستان 1390.
دهخدا، امثال و حکم، ج 1، امیرکبیر، چاپ هفتم، تهران، 1370.
زرقانی، سیّدمهدی و همکاران، تاریخ بدن در ادبیّات، سخن، تهران 1398.
ستّارزاده، زینب و حافظ احمدی، «بررسی مفهومی سبک زندگی از دیدگاه جامعه­‌شناختی گیدنز»، دومین همایش ملی روان‌شناسی و علوم تربیتی، شیراز، 21 بهمن 1395.
ساغروانیان، سیّدجلیل، فرهنگ اصطلاحات زبان­شناسی، نما، تهران 1369.
سعدی، کلیّات، چاپ محمّد‏علی فروغی و اقبال آشتیانی، جاویدان، چاپ هفتم، تهران 1368.
شایگان­فر، حمیدرضا، نقد ادبی، دستان، چاپ دوم، تهران 1384.
صفوی، کورش (1)، آشنایی با زبان شناسی در مطالعات ادب فارسی، علمی، چاپ دوم، تهران 1399.
ــــــــــــــــ (2)، از زبان­­شناسی به ادبیات، سوره مهر، چاپ پنجم، ج 1، 1394.
عقیلی، وحید و علی احمدی، «نشانه‌شناسی چشم‌اندازهای فرهنگی، راهبردهای مفهومی در جغرافیای فرهنگی»، جغرافیای سرزمین، سال هشتم، ش 29، ص 2-10، بهار 1390.
فورزدیل، لویی، سکوت پر سخن، ترجمۀ داور شیخاوندی، سخنوران، تهران 1394.
فیست، جی.فیست، جی. گریگوری و تامی آن رابرتس، نظریّه‌­های شخصیّت، ترجمۀ یحیی سیّدمحمّدی، روان، چاپ پانزدهم، تهران 1395.
قبادی، حشمت، علیرضا کلدی و سیّدصادق مهدوی، «تبیین جامعه‌شناسی مدیریّت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی و فرهنگی»، زنان و خانواده ، سال سیزدهم ، ش 45، ص 75-95، زمستان 1397.
کرنگ، ما‏یک، جغرافیای فرهنگی، ترجمۀ مهدی قرخلو، سمت، چاپ ششم، تهران 1390.
کریمی، عبدالعظیم، الگوی نمادین و غیر کلامی در تعلیم و تربیت نامرئی، عابد، چاپ سوم، تهران 1387.
گیدنز، آنتونی (1)، تجدد و تشخّص، نشر نی، چاپ دهم، تهران 1394.
ــــــــــــــــ (2)، جامعه‌­شناسی، نشر نی، چاپ شانزدهم، تهران 1399.
لشکری تفرشی، احسان و سیّدعبّاس احمدی، اصول و مبانی جغرافیای فرهنگی با تأکید بر جغرافیای فرهنگی ایران، سمت، چاپ دوم، تهران 1397.
لوبرتون، داوید، جامعه‌شناسی بدن، ترجمۀ ناصر فکوهی، ثالث، چاپ چهارم، تهران 1398.
مولانا، مثنوی معنوی، چاپ کریم زمانی، اطّلاعات، چاپ بیست­و­پنجم، تهران 1378. 
میرعابدینی، حسن، شهروند شهرهای داستانی، چشمه، تهران 1397.
میلر، جرالد، ارتباط کلامی، ترجمۀ علی ذکاوتی قراگزلو، سروش، چاپ چهارم، تهران 1389.
ناوارو، جو، زبان بدن آ‏نچه بدن می‏گوید، ترجمۀ امیر انصاری، آموخته، چاپ دوم، اصفهان 1398.
نصر اصفهانی، محمّدرضا و طاهره میرزایی، «نقد و بررسی دیدگاه‌های جمال‌زاده دربارۀ زنان ایرانی»، پژوهش‌های زبان ادبیّات فارسی، ش4، ص 115-130، زمستان 1388،.
نورگارد، نینا و همکاران، فرهنگ سبک‌شناسی، ترجمۀ احمدرضا جمکرانی و مسعود فرهمندفر، مروارید، تهران 1394.
یعقوبی جنبه‌سرایی، پارسا و مرجان کامیاب، «هویّت، فردیّت و نمایش امر بدنی در داستان‌های یکی بود و یکی نبود»، جستارهای زبانی، دورۀ نهم ، ش 4، ص 1-32، مهر و آبان 1397.