نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
ختمالغرایب یا تحفةالعراقین مثنوی مشهور خاقانی است که از دیرباز تاکنون مورد توجه پژوهشگران بوده است. سالهاست، این پرسش در میان خاقانیپژوهان مطرح است که آیا این اثر سفرنامه است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش میان پژوهشگران اختلاف نظر بنیادین وجود دارد و تاکنون در تصحیحهای متعدد این متن و پژوهشهای وابستة به آن، جواب دقیقی به آن داده نشده است. این جستار کوشیده است تا با روش کتابخانهای و تکیه بر شواهد درونمتنیِ آثار خاقانی به این ابهام پاسخ دقیق و روشنی بدهد. در این راستا، تلاش شده است تا نخست دیدگاههای عمده و متنوع پژوهشگران دربارة این موضوع بیان، بررسی و نقد شوند و سپس دیدگاه جدید این پژوهش ارائه شود که نشان میدهد نباید به این اثر بهگونة تام نگریست؛ بلکه قسمتهایی از این اثر قطعا سفرنامه است و قسمتهای دیگری از آن قطعا سفرنامه نیست. از آن جا که دستیافتن به این نتیجه، وابسته به داشتن آگاهی درست از تعداد و زمان سفرهای حج خاقانی است، پیرو گفتار نخست به این مبحث نیز پرداخته شده است و در این زمینه هم، نخست دیدگاههای رایج بیان، بررسی و نقد شده اند و سپس نظرگاه جدید این جستار ارائه شده است که نشان میدهد، خلاف اقوال مشهور، خاقانی در طول زندگانی خویش حداقل سه حج انجام داده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Khatm al-Qarayeb (Tohfat al-Eraqain) and Khaqani’s Hajj Trips
نویسنده [English]
- Sayeed Mohsen Hosseini Vardanjani
Graduate PhD in Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]
Khatm al-Qarayeb, or Tohfat al-Eraqain, is a renowned masnavi by Khaqani. It has long been attracting the attention of scholars. For years, the question among researches has been whether this work is a travelogue or not. These researchers, however, are of different opinions and so far, in the numerous corrections of this text and other research, no fixed answer has been given to this question. This article tries to give an accurate and clear answer to this ambiguity through a library method based on Khaqani’s works. In this regard, an attempt is made to examine and critique the major and diverse views of researchers on this subject, and then to present a new perspective, that is some parts of this work is definitely a travelogue, and other parts of it are not. To do so an accurate knowledge of the number and time of Khaqani’s travels is needed; thus, this topic is also addressed. In this regard, first, common views are studied and criticized, and then it is argued that, contrary to popular belief, Khaqani has performed at least three Hajj during his lifetime.
کلیدواژه‌ها [English]
- Khaqani
- Khatm al-Qarayeb
- Tohfat al-Eraqain
- Travelogue
- Hajj
)