نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی

چکیده

رمانتیسم از مکتب‌های فلسفی- ادبی و مادر بسیاری از مکاتبِ اروپایی است که بعضی دگرگونی‌های فکری را در اروپا در پی داشت. گرچه رمانتیسم در قرن نوزدهم میلادی در آلمان، به عنوان مکتبی مشخّص، معرّفی شد، امّا بعضی ریشه‌ها و رگه‌های آن از دیرباز در فرهنگ و تفکّر ایرانی وجود داشته و بر حیات فکری و فرهنگی بشر ایرانی سایه افکنده است؛ چنان‌که می‌توان این رگه‌ها را در بیشتر آثار ادبی- هنری ایرانی از گذشته تاکنون مشاهده‌ کرد و ریشه‌هایش را در تاریخ فرهنگی- ادبی این سرزمین جُست. رمان دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد، نوشتۀ شهرام رحیمیان از نویسندگان نسل سوم ایرانی است که می‌توان مؤلّفه‌های مکتب رمانتیسم را در بنیان‌های فکری و ساختاری آن دید؛ از همین‌ روی، در این پژوهش کوشیده‌ایم اصول مکتب رمانتیسم را در این رمان به روش توصیفی-تحلیلی بررسی کنیم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رمان مورد اشاره که بخش‌هایی از روایتِ آن بر پایۀ تفاوتِ تخیّل با خیال شکل گرفته است، مؤلّفه‌هایی از رمانتیسم مانند آشنایی‌زدایی زن‌محور، اسطوره‌اندیشی، گرایش به موسیقی، پناه‌بردن به افیون، بازگشت به طبیعت و فطرت کودکی، گرایش به مرگ شهوانی و تناقض زندگی شخصی با مسئولیّت اجتماعی را در خود دارد و از نمونه‌های ادبی برجستۀ مکتب رمانتیسم در ادبیّات داستانی فارسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Features of Romanticism in the Novel Dr. Noon Loves His Wife More than Mosaddegh

نویسندگان [English]

  • Khalil Kahrizi 1
  • Khalil Beigzadeh 2

1 Graduated PhD in Persian Language and Literature. Razi University

2 Associate Professor in Persian Language and Literature, Razi University

چکیده [English]

Romanticism is one of the philosophical literary schools. It is the mother of many European schools and brought about some intellectual changes in Europe. Although Romanticism was introduced in Germany in the nineteenth century as a distinct school, some of its roots had long existed in Iranian culture and thought and had influenced the intellectual and cultural life of Iranian people. This is reflected in most of the Iranian literary and artistic works from the past to the present which shows that romanticism is part of the cultural and literary history of this land. Shahram Rahimian is a third-generation Iranian writer whose novel Dr. Noon Loves His Wife More than Mosaddegh incorporates the components romanticism in its intellectual and structural foundations. Therefore, in this research, we try to study the principles of the school of romanticism as reflected in this novel through a descriptive-analytical methodology. The research findings show that the aforementioned novel has the parts of its narration formed based on the difference between imagination and fantasy. It also displays the features of romantic literature such as feminine defamiliarization, mythical thinking, tendency towards music, smoking opium, return to the nature and childish innocence, and the contradiction between personal life and social responsibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Romanticism
  • Features
  • Iranian culture
  • Persian novel
  • Dr. Noon Loves His Wife More than Mosaddegh
آموزگار، ژاله (1388)، تاریخ اساطیری ایران، چ11، تهران، سمت.
احمدی، شهرام، مصطفی میردار رضایی، راحیل محمدی ده‌عباسانی (1395)، «بررسی‌ مؤلّفه‌های رمانتیستی رمان بامداد خمار»، مطالعات ادبیّات روایی، سال اوّل، ش2، ص 97-126.
برت، آر. ال (1389)، تخیّل، ترجمۀ مسعود جعفری، چ4، تهران، مرکز.
- برلین، آیزایا (1385)، ریشه‌های رمانتیسم، تهران، ماهی.
پاینده، حسین (1391)، «رمان دکتر نون اثری مدرن و چندصدا»، کتاب ماه ادبیّات، آذر، ش68 (پیاپی 182)، ص 53-55.
جعفری، مسعود (1378)، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران، مرکز.
ــــــــــــــ (1386)، سیر رمانتیسم در ایران، تهران، مرکز.
حسن‌زاده، افسانه و الهه جدیدی (1390)، «تحلیل روان‌کاوانۀ شخصیّت دکتر نون در رمان دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد»، کتاب ماه ادبیّات، آبان، ش55، پیاپی 160، ص 94-97.
خالقی مطلق، جلال (1388)، سخن‌های دیرینه، به کوشش علی دهباشی، چ3، تهران، افکار.
رحیمیان، شهرام (1383)، دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد، چ2، تهران، نیلوفر.
سیدحسینی، رضا (1376)، مکتب‌های ادبی، چ11، تهران، نگاه.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1387)، شعر معاصر عرب، چ2، تهران، سخن.
- شمیسا، سیروس (1393)، مکتب‌های ادبی، چ5، تهران، قطره.
شیری، قهرمان (1391)، ابهام؛ فریاد ناتمام، همدان، دانشگاه بوعلی سینا.
قاسم‌زاده سیّدعلی و مصطفی گرجی (1390)، «تحلیل گفتمان انتقادی رمان دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد»، ادب‌پژوهی، پاییز، ش17، ص 33-63.
محسنی‌نیا، ناصر (1393)، ادبیّات تطبیقی در جهان معاصر، تهران، علم و دانش.
مقدادی، بهرام (1393)، دانش‌نامۀ نقد ادبی از افلاتون تا به امروز، تهران، چشمه.
میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت (1385)، رمان‌های معاصر فارسی، تهران، نیلوفر.
نظری، نجمه و سعید عبادی جمیل (1395)، «بازتاب رمانتیسم اجتماعی در داستان به کی سلام کنم؟»، روایت‌پژوهی، سال چهارم، ش14، ص 97-112.