نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی انصار ¹
• علی اکبر باقری خلیلی ²

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مازندران

² استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مازندران

چکیده

نقش‌­ها و وظایف دستوری عناصر کلام، ساخت‌­های نحوی زبان را تشکیل می­‌دهند. زبان فارسی ازحیث ساخت نحوی، ازجمله زبان‌­های آزاد است. شکل‌­گیری نحو این زبان­‌ها، معلول عوامل ذهنی، اندیشگانی و تفکّر غالب گوینده است. دستوریان مباحث ساخت­‌های دستوری را فارغ از کارکرد ادبی آن و صرفاً در چارچوب مباحث زبانی بررسی می­‌کنند. از میان علمای علم بلاغت، عبدالقاهر جرجانی به چیدمان و ترتیب و ترتُّب الفاظ، ذیل مباحث حذف، تقدیم و تأخیر عناصر نحوی (مسند و مسندٌالیه) پرداخته و هرگونه شکل­‌گیری نحو و آرایش نحوی را تابعِ شکل­‌گیری معنا در ذهن و اندیشۀ گوینده دانسته است؛ این دیدگاه وی به «نظریّۀ نظم» معروف است. در این مقاله، بسامد حذف و تقدیم و تأخیر عناصر اصلی و ساختارهای نحوی شعر نادر نادرپور در چارچوب نظریّۀ نظم بررسی و تحلیل شده است. همچنین نشان داده شده که شعر او مجموعه‌­ای متعادل و متنوّع از ساختارهای رایج و روان زبان فارسی است و نیز محصول توازن بین معنا و نحو و نتیجۀ تأثیر ترتیب و ترتُّب معنای شکل‌گرفته در ذهن بر نحو زبان است. تعمیق تجربه­‌های ذهنی و اندیشه و ذهنیّت غنایی مأنوس و آسان‌­­فهم، موجب شده است شعر نادرپور از صراحت و رسانگی معنا، اصل توازی ذهن و زبان در شکل­‌گیری معنا در ذهن و رخداد متناظر زبانی برخوردار باشد.

کلیدواژه‌ها

• نادرنادرپور
• ساختار نحوی
• نحو پایه
• نحو نشان‌دار
• جرجانی
• نظریّۀ نظم
• تقدیم و تأخیر و حذف عناصر دستوری

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Syntactic Structures of Nader Naderpour’s Poetry Based on Al-Jurjani’s Theory of Order

نویسندگان [English]

• morteza ansar ¹
• Aliakbar Bagheri Khalili ²

¹ PhD Student of Persian Language and Literature, University of Mazandaran

² Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Mazandaran

چکیده [English]

Grammatical roles and functions of elements of speech comprise the syntactic structures of language. Farsi, considering its syntactic structure, is a free language in which the order of words is based on the speaker’s mentality, philosophy, and dominant thoughts. Grammarians study syntactic structures from a linguistic point of view disregarding their literary functions. Abd al-Qahir al-Jurjani, among rhetoricians, has studied the arrangement and order of words. According to his “theory of order” all syntactic structures and arrangements are a result of meaning construction in the speaker’s mind and thought. This article studies the frequency of omission and rearrangement of major components and syntactic structures of Naderpour’s poetry based on the theory of order. It indicates that his poetry is a varied and yet proportionate collection of common and fluent structures of Farsi. It is a product of the balance between meaning and syntax as well as the arrangement and order of the poet’s thought. His deep mental experiences as well as intimate and accessible poetic thought enable him to have a balance between the mind and the language where the former forms the meaning and the latter expresses it, so that his poetry is straightforward and lucid in conveying its meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

• Nader Naderpour
• Syntactic structure
• Syntax
• Marked Syntax
• Al-Jurjani
• Theory of order
• Grammatical elements