نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات انگلیسی دانشگاه کردستان

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

این مقاله خوانشی صورت‌گرایانه از داستان کوتاه «گرگ» از مجموعۀ نمازخانۀ کوچک من، اثر هوشنگ گلشیری ارائه می­‌دهد. بخش­‌های آغازین مقاله به ‌مرورِ برخی از اصول مبنایی مکتب فرمالیسم روسی می­‌پردازد. در همین بخش­‌ها، با مروری بر آرای گلشیری دربارۀ فرم در ادبیّات، ضمن تأکید بر تأثیرپذیری او از صورتگرایان روسی و نهضت رمان نو در فرانسه، کوشیده‌­ایم تا مبنای نظری خوانش پیشرو از داستان «گرگ» را نیز تبیین کنیم. در واقع، در این پژوهش نویسندگان کوشیده­‌اند تا اثر گلشیری را براساس نوشته­‌های نظری خود او دربارۀ فرم در ادبیّات داستانی بررسی کنند. می‌­توان گفت بررسی شگردهای ادبی در داستان «گرگ»، درک روشنی از آثار نظری گلشیری به‌دست‌می‌­دهد. پژوهش حاضر نشان می‌­دهد که گلشیری با استفاده از شگردهایی چون انتخاب راوی اوّل شخص فرعی، درهم‌ریختن زمان وقوع حوادث، استفاده از باور عمومی و شایعه، ارائۀ روایت به‌صورت تکّه­‌های مجزّا، استفاده از روایت­‌های متناقض و بهره‌­گیری از زبانی نامتعارف و پر سکته، به ابهامی ساختاری و هدفمند دست یافته که غایت آن آشنایی‌­زدایی است؛ به‌عبارت‌دیگر، شگردهای نامبرده تا اندازۀ زیادی از خاصیتِ «ارجاعیِ» زبان متن کاسته و ضمن «برجسته»‌کردن مؤلّفه‌­های شکلی، متن را به سطحی از «ادبیّت» رسانده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Function of Literary Devices in Hooshang Golshiri’s “The Wolf”

نویسندگان [English]

  • Cyrus Amiri 1
  • Bahman Fallah 2

1 Assistant Professor, Department of English Language and Literature, University of Kurdistan

2 Shahid Madani University

چکیده [English]

This article presents a formalist reading of Houshang Golshiri's short story "The Wolf". The first sections of this article provide an overview of the basic principles of Russian formalism. In these sections, Golshiri's views on form and formalism in literature are evoked to emphasize his being influenced by the Russian formalists and the new novel in France. By doing so, we have attempted to explain the theoretical framework applied to the present reading of "The Wolf." Indeed, here Golshiri's short story has been read according to his own theoretical writings on form in narrative fiction. It can be said that examining the literary devices in "The Wolf" provides a clear understanding of Golshiri's theoretical works. The present study shows that Golshiri uses techniques such as choosing a minor first-person narrator, disrupting the timing of the events, reporting public belief and rumor, delivering his narrative in pieces and not as a linear whole, using contradictory narratives and using a special language to create a structural ambiguity, which results in defamiliarization. In other words, the aforementioned techniques have greatly reduced the "referential" aspect of the Golshiri's language and have "highlighted" the formal components, raising the text to a certain level of "literariness".

کلیدواژه‌ها [English]

  • An Analysis of the Function of Literary Devices in Houshang Golshiri’s “The Wolf”
احمدی، بابک (1375)، از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران، مرکز.
ـــــــــــــ (1372)، ساختار و تأویل متن، چاپ دوم، تهران، مرکز.
الیاسی بروجنی، سعید (1372)، «فرمالیسم چیست؟»، ادبیّات داستانی، ش7، ص12-15.
ایگلتون، تری (1380)، پیش‌درآمدی بر نظریّه ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، ویراست دوم، تهران، مرکز.
برسلر، چارلز (1386)، درآمدیبر نظریّه­ها و روش­های نقد ادبی، ترجمۀ مصطفی عابدینی‌فرد، تهران، نیلوفر.
پاینده، حسین (1369)، «مبانی فرمالیسم در نقد ادبی»، کیهان فرهنگی، ش75، ص26-30.
خجسته، فرامرز، مصطفی صدیقی و یاسر فراشاهی­نژاد (1395)، «تقابل کانتی- هگلی در نقد و نظریّه‌های داستان و رمان در ایران (1312- 1348)»، نقد و نظریّه ادبی، سال اوّل، ش2، ص31-56.
رضویان، سیّد رزّاق (1395)، «تأثیرپذیری هوشنگ گلشیری از رمان نو فرانسه»، پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی، ش30، ص87-117.
سانتاگ، سوزان (1382)، «علیه تفسیر»، ترجمۀ مجید اسلامی، هفت، ش6، ص14-17.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1377)، راهنماینظریۀادبیمعاصر، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران، طرح نو.
شپرد، آن (1386)، مبانی فلسفۀ هنر، ترجمۀ علی رامین، چاپ ششم، تهران، علمی و فرهنگی.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1392)، رستاخیز کلمات؛ درس‌گفتارهایی دربارۀ نظریّۀ ادبی صورت­گرایان روس، تهران، سخن.
ـــــــــــــ (1372)، موسیقی شعر، چاپ سوم، تهران، آگه.
شیری، قهرمان (1382)، «پیش‌درآمدی بر مکتب‌های داستان‌نویسی در ادبیّات معاصر ایران». نشریة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش189، ص147-190.
ـــــــــــــ (1385)، «دلالت­های ضمنی در پس‌زمینة روایت: جایگاه نماد و کنایه در داستان­های گلشیری»، مجلة علمی-پژوهشی دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش47، ص139-170.
فرهنگی، حسن (1385)، «بررسی تکنیک داستان‌های گلشیری»، رودکی، ش11، ص38-47.
کارتر، دیوید (1394)، آشنایی با نظریّه­های ادبی، ترجمۀ فاطمه میرزازاده، تهران، پارسیک.
کالر، جاناتان (1393)، نظریّۀ ادبی: معرّفی بسیار مختصر، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ چهارم، تهران، مرکز.
گلریز، صالح (1389)، «قاعده­کاهی در نثر گلشیری»، زیباشناخت، سال اوّل، ش1، ص43-56. ­
گلشیری، هوشنگ (1364)، نمازخانة کوچک من، تهران، ادبیّات نوین ایران.
ـــــــــــــ (1346)، «سی سال رمان نویسی»، جنگ اصفهان، دفتر پنجم، ص187-229.
ـــــــــــــ (1388)، باغ در باغ، جلد1 و 2، چاپ سوم، تهران، نیلوفر.
مندنی­پور، شهریار (1384)، «آفرینگان: زبان­آوری­های هوشنگ گلشیری»، ادب نامۀ شرق، ش١، ص٨.
نفیسی، آذر (1368)، «آشنایی­زدایی در ادبیّات»، کیهان فرهنگی، ش62، ص35-36.
نیوا، ژرژ (1373)، «نظر اجمالی به فرمالیسم روس»، ترجمۀ رضا سیّدحسینی، ارغنون، ش4، ص17-26.
وکیلی، سیامک (1383)، نقد امروز، دفتر اوّل، تهران، مهر نیوشا.
یزدانی‌خرم، مهدی (1383)، «هوشنگ گلشیری»، شرق، 31 خرداد، ص3.
Clark, Michael P (Editor) (2000), Revenge of the aesthetic: the place of literature in theory today. Berkeley Los Angeles: University of California press.