نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمد احمدی ¹
• سارا سعیدی ²

¹ مربّی گروه آموزشی ارتباطات میان‌فرهنگی دانشگاه ریکیو، توکیو، ژاپن

² استادیار دانشگاه مطالعات خارجی توکیو، توکیو، ژاپن

چکیده

رشیدالدّین وطواط، شاعر سخن‌دان و صاحب تألیف دربار اتسز خوارزم‌شاه، از مشهورترین رجال ادبی قرن ششم هجری به‌شمارمی‌آید. آوازۀ وطواط حتّی در زمان حیات وی آفاق را فراگرفته و اغلب شاعران هم‌عصر او مانند ادیب صابر، عبدالواسع جبلی، سوزنی سمرقندی، سیّدحسن غزنوی، اثیرالدّین اخسیکتی، انوری و خاقانی در سروده‌های خود به نام او اشاره کرده‌اند. صاحبان تذکره همواره گزارش مفصلّی از احوال و اشعار وی آورده‌ و پیوسته او را از مهمّ‌ترین شاعران مدیحه‌پرداز و مدحت‌سرا در قرن ششم هجری و معاصر با خوارزم‌شاهیان شمرده‌اند. آوازۀ وطواط به‌عنوان شاعری صاحب‌نفوذ و بلندمرتبه در مقابل گمنامی دیگر شاعران عصر یا سخنوران پس از او، گاه باعث شده است که تذکره‌نویسان و کاتبان اشعاری از دیگر شعرا را نابه‌جا به وی نسبت دهند؛ اشعاری که ازلحاظ سبکی به‌هیچ‌وجه با دیگر اشعار وطواط سازگاری ندارد و جسته‌گریخته حتّی شاعر آن نیز با قدری تتبّع و تفحّص در برخی تذکره‌ها و دیوان‌ها مشخّص می‌شود. در این مقاله اشعار دخیل در چاپ مصحَّح نفیسی که تا به اکنون تنها تصحیح موجود از دیوان رشید وطواط است، بررسی شده است. این اشعار که به‌احتمال قریب‌به‌یقین از آن وطواط نیست، در نسخه‌های موجود از دیوان او وارد شده و سعید نفیسی نیز به تبع آن، این سروده‌ها را از وطواط دانسته است. در این تحقیق ضمن ذکر دلایلی که انتساب چنین اشعاری را به وطواط تضعیف می‌کند، تا جای ممکن سرایندۀ شعرهای دخیل در دیوان او نیز مشخّص شده است. حاصل این پژوهش می‌تواند گامی برای غنای مطالعات دربارۀ اشعار رشیدالدین وطواط و متن‌پژوهی ادبی باشد.

کلیدواژه‌ها

• رشیدالدّین وطواط
• دیوان رشیدالدین وطواط
• سعید نفیسی
• اشعار دخیل
• متن‌پژوهی

عنوان مقاله [English]

Inserted Poems in Rashid al-Din Vatvat’s Divan in Saeed Nafisi’s Critical Edition

نویسندگان [English]

• Mohammad Ahmadi ¹
• Sarah Saeidi ²

¹ Lecturer of Intercultural Communication, Rikkyo University, Tokyo, Japan

² Assistant professor of Persian language and Literature Tokyo University of Foreign Studies, Tokyo, Japan

چکیده [English]

Rashid al-Din Vatvat, a poet and prose writer of the Khwarezmian court, was one of the most eminent figures in the 12th century AH. His fame and reputation in his lifetime went beyond Khwarazm and most of his contemporary poets such as Adib Sabir, Abd al-Vasi Jabali, Suzani Samarqandi, Seyyed Hasan Ghaznavi, Asir al-Din Akhsikati, Anvari, and Khaqani mentioned him in their poetry. The biographers after him recorded an extensive account of his life and considered him as one of the best panegyric poets of 12th century contemporary to the Khwarezmian. Vatvat’s widespread fame as a high-ranking official of the Khwarezmian court and an eloquent poet aroused the interest of biographers and scribes to attribute other poems of unknown and less important poets to him; poems which are not nearly close to Vatvat’s style of poetry and whose original poets, by investigating some old anthologies, may be identified. This paper highlights inserted poems in Vatvat’s Divan in Nafisi’s critical edition (Tehran, 1960) which is to date the only edition presented to academic assemblies. These poems are not likely to be composed by Vatvat, but since past biographers and scribes attributed it to him, Nafisi inserted them in his critical edition. This study discusses the reasons why the previously mentioned poems are not Vatvat’s and, to the extent possible, mentions the original composers of them. The results of this article can enrich the studies on Vatvat’s poetry and manuscript analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rashid al-Din Vatvat
• Divan
• Saeed Nafisi
• Inserted poems
• Textual analysis