نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• عبّاسعلی وفایی ¹
• احمد سبحانی درگاه ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

ساختارشکنی زبانی، چه ازنظر ساختمان و چه ازنظر کاربرد، کمتر در دستورهای زبان فارسی موردتوجّه قرارگرفته است. الگوهای ساخت و قواعد دستورمند زبان، غالباً در کتاب‌های مطرح دستور، تکراری و ایستاست، درحالی‌که زبان همیشه در بستری از تحوّلات قراردارد و در این مسیر با دگرگونی‌هایی گاه اندک و گاه فراوان مواجه می‌شود. پژوهشگران این مقاله با نشان‌دادن پاره‌ای از ساختارشکنی‌ها (در سیزده مورد) این تفکّر را به خواننده القا می‌کنند که چنین پیامدی در همة زبان‌های زندة دنیا، اجتناب‌ناپذیر است. تعاریف و تحلیل‌های یادشده با ارجاع به برخی از دستورهای مطرح فارسی صورت گرفته است تا به‌صورت شفّاف‌تری نشان دهد که صفت‌های فارسی دستخوش تحوّلات و ساختارشکنی فراوانی می‌شوند. بااین‌همه، این پژوهش دربارة مضاف‌الیه صفت، صفت صفت، صفت بعد از مضاف‌الیه، صفت‌های همراه با ممّیز، تحوّل شاخص به صفت، اختیاری یا اجباری‌بودنِ صفت‌های وابسته، تقدّم وند تصریفی بر وند اشتقاقی، اسم یا صفت‌بودنِ «هریک، هریکی، هیچ‌یک، هیچ‌کدام و ...» حرف‌های تازه‌ای دارد و همچنین دربارة صفت‌های درون فعل، انتقال اسم به صفت بیانی، اختیاری یا اجباری‌بودن متمّم صفت، صفت بیانی با «تر» یا بدون «تر» و فقدان برخی از الگوهای پرکاربرد ساخت صفت در دستورهای فارسی، یافته‌های تازه‌ای ارائه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• الگوهای ساخت
• صفت
• ساختارشکنی
• هسته
• وابسته
• وابستة وابسته

عنوان مقاله [English]

Lingual Deconstruction of Adjectives and the Things Left Unsaid About it

نویسندگان [English]

• Abbasali Vafaee ¹
• Ahmad Sobhani Dargah ²

¹ Professor of Persian Language and Literature at Allameh Tabatabai University of Tehran

² Student of PhD in Persian Language and Literature, Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

Linguistic deconstruction is less widely considered in Persian language grammar, both in terms of structure and in terms of application. Construction patterns and grammatical rules of language are commonly repetitive and static in grammar books, while language is always in a state of transformation and experiences more and less changes in this state. It has been shown (in thirteen cases), in present study, that some of the deconstructions suggest the reader that such a consequence is inevitable in all spoken languages of the world. The definitions and the aforementioned analysis have been proposed referring to some of the most prominent Persian grammars to demonstrate more clearly that Persian adjectives have been undergone different transformations and deconstructions. However, this research has new words about adjectives-genitives or adjectives-adjectives relations, adjectives after genitives, adjectives with verifier, indicator transformation associated with adjectives, being optional or compulsory of dependent adjectives, priority of conjugative to divisional affixes, being noun or adjective of "each, each one, anyone , none of them ..." and it  proposes new findings about  the adjectives inside the verbs, transforming noun into expressive adjective, being optional or compulsory of  adjective additions, expressive adjective with or without "-er"  and the lack of some of the most popular patterns of adjective construction in Persian grammars.

کلیدواژه‌ها [English]

• Patterns of Construction
• Adjective
• Deconstruction
• Core
• Affiliate
• Dependent Affiliate