نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختة دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه ارومیه

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه ارومیه

3 استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه ارومیه

چکیده

دیدگاه‏هایی که شاعران هر دوره دربارة تعریف شعر ارائه می‏کنند، روشنگر ویژگی‏های نوع شعری است که در آن دوره مقبول طبع آنان قرار می‏گرفته است. مجموع این دیدگاه‏ها به‌طورکلّی می‏تواند به لحاظ نظری تعریف شعر مطلوب را در هر عصری برای ما روشن سازد؛ ازاین‏رو، می‏توانیم از این دیدگاه‏ها به «نظریّة ادبی» آن عصر یا دوره تعبیر کنیم. شاعران عصر صفوی و به­ویژه برجسته‏ترین آنها، یعنی صائب تبریزی نیز دیدگاه‏هایی دربارة شعر در اشعارشان مطرح کرده و تعریفی متفاوت با دوره‏های پیشین از شعر ارائه کرده‏اند. مقالة حاضر سعی دارد با جست‌وجو در اشعار شاعران برجستة عصر صفوی و با کمک‌گرفتن از شعر این شاعران، ویژگی‏های نظریّة شعری این عصر را بررسی و تبیین کند و جنبه‏های آن را بکاود. در این پژوهش تأکید عمده بر شعر صائب بوده است؛ زیرا برجسته‏ترین شاعر سبک هندی است. بررسی حاضر به این نتیجه دست می‏یابد که تعریف شاعران از نوع شعر مطلوب در این عصر با تعریف آن در دوره‏های قبلی کاملاً متفاوت است. معنی و مضمون بیگانه، به­عنوان مهم‏ترین عنصر اصلی در تعریف و ارزیابی شعر مطرح می‏شود که رعایت­نکردن آن عدم پذیرش و مقبولیّت شعر را از سوی شاعران در پی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Literary Theory of Indian Style, with Emphasis on the Poems of Saib Tabrizi

نویسندگان [English]

  • Shahrbanoo Babaie 1
  • Abdollah Tolouie Azar 2
  • Fatemeh Modarresi 3

1 Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, Urmia University

2 Asistant Professor in Persian Language and Literature, Urmia University

3 Professor in Persian Language and Literature, Urmia University

چکیده [English]

The poets' attitudes of each period about the definition of poetry enlighten the characteristics of the type of poetry in which was accepted in that era. In general, the outcomings of these attitudes can theoretically make the definition of a favorable poem clear in each period. Therefore, we can interpret these attitudes as "literary theories" of the periods. The poets in the Safavid era, especially SaibTabrizi as the most prominent of them, have also expressed their views about poetry in their poems and have provided a definition of poetry different from earlier periods. It has been tried, in present study, to explain and explore the features of the poetic theory of this age through analysis taking advantage of the works of prominent poets. The major focus has been on SaibTabrizi's poems, as the most famous character of Indian style. The results show that the definition of poets of the type of poetry in this era is quite different from what in earlier periods. Irrelevant meaning and content are considered as the most important elements in defining and evaluating poetry which leads to the rejection of poem by the poets, if not followed.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary Theory
  • Indian Style (sabk-i-hindi)
  • Nature of Poetry
  • Irrelevant Meaning and Content
  • SaibTabrizi
بیدل دهلوی، عبدالقادر (1389)، دیوان، تصحیح اکبر بهداروند، تهران، نگاه.
حزین لاهیجی، محمّدعلی (1350)، دیوان، تصحیح، مقابله و مقدمة بیژن ترقّی، تهران، خیام.
حسن‏پورآلاشتی، حسین (1384)، طرز تازه، سبک‏­شناسی غزل سبک هندی، تهران، سخن.
خاقانی شروانی، افضل‏الدین (1387)، دیوان، ویراستة میرجلال­الدین کزازی، چاپ دوم، تهران، مرکز.
ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (1372)، گزیدة اشعار سبک هندی، چاپ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
 صائب تبریزی، میرزاعلی (1370)، دیوان اشعار، به کوشش محمّد قهرمان، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی.
طالب آملی، محمّد (1346)، کلیّات اشعار، به اهتمام، تصحیح و تحشیة شهاب طاهری، تهران، سنایی.
غنی کشمیری، ملا محمّدطاهر (1362)، دیوان، به تصحیح احمد کرمی، تهران، سلسله نشریات «ما».
فتوحی، محمود (1379)، نقد خیال؛ بررسی دیدگاه‏های نقد ادبی در سبک هندی، تهران، روزگار.
                                 (1395)، «مضمون در فن شعر سبک هندی»، نقد ادبی، سال نهم، شماره سی­وچهارم، 119- 156.
 قدسی مشهدی، حاجی محمّدجان (1375)، دیوان، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات از محمّد قهرمان، مشهد، دانشگاه فردوسی.
قهرمان، محمّد (1386)، برگزیدة اشعار صائب و دیگر شعرای سبک هندی، چاپ چهارم، تهران، سمت.
کلیم کاشانی، ابوطالب (1336)، دیوان (قصاید، غزلیّات، مثنویّات، مقطعات)، تصحیح حسین پرتو بیضایی کاشانی، تهران، خیام.
محمّدی، محمّدحسین (1374)، معنی بیگانه؛ نقد و تحلیل شعر صائب و سبک هندی، تهران، میترا. 
مولوی بلخی، جلال‏الدین (1376)، کلیّات شمس تبریزی، چاپ چهارم، تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر.
ناتل‏خانلری، پرویز (1371)، «یادی از صائب»، در صائب و سبک هندی در گسترة تحقیقات ادبی، به کوشش و گردآوری محمّدرسول دریاگشت، تهران، قطره، 259-281.
ناصرخسرو (1357)، دیوان اشعار، به اهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل (شعبۀ تهران).
نظیری نیشابوری، محمّدحسین (1340)، دیوان اشعار، مقابله و تصحیح و جمع و تدوین مظاهر مصفا، تهران، امیرکبیر.
هروی، ناظم (1374)، دیوان، مقدّمه و تصحیح محمّد قهرمان، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.