نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• شیرزاد طایفی

دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علّامۀ طباطبائی

چکیده

بخش عملی عرفان، ساحت یافته­های رفتاری و تجربی یک عارف است که براساس منش سلوکانه در مسیر تعالی تهذیب نفس و تطهیر باطن و رسیدن به کنه هستی، استغراق در آن و شهود آن، به نوعی جهان­بینی توحیدی به نام «وحدت وجود» منجر می­شود که پایه­های آن را تجربیات شهودی تشکیل داده است؛ ازاین­رو، عرفای شهودی آن را با عنوان «وحدت شهود» خوانده­اند؛ به­عبارت­دیگر، در این نوع عرفان توحیدی، وحدت وجود شهودی، تجربه و اثبات می­شود. نمود این نوع عرفان عملی و شهودی در آثار عارفی چون عطّار نیشابوری، در قالب غزلیّات دیوان وی مشهود است. با بررسی ابیاتی که این نوع جهان­بینی را به تصویر می­کشد، می­توان به چشم­انداز روشنی از نگرش عرفانی عطّار دربارۀ مسئلۀ توحید دست یافت. عطّار نیشابوری در آینۀ غزلیّات خود که مبتنی بر تجربیات روحانی و در نتیجة احراز مقامات بالای عرفانی است، وحدت وجود خاصّ خود را که بینشی تلفیقی و از نوع شهودی آن است، مطرح می­کند. در پژوهش پیش­رو، به روش استقرایی- تحلیلی و با بررسی غزلیّات دیوان عطّار نیشابوری، به بازکاوی نوع نگرش وی و اثبات وحدت وجود شهودی این عارف موحد پرداخته­ایم.

کلیدواژه‌ها

• وحدت شهود
• وحدت وجود
• عرفان عملی
• عرفان نظری
• دیوان غزلیّات
• عطّار نیشابوری

عنوان مقاله [English]

Aspects of Practical Mysticism and Unity of Intuition in Attar of Nishapur’s Divan

نویسنده [English]

• Shirzad Taefi

Associate Professor in Persian Language and Literature, Allameh Tabataba’i University

چکیده [English]

The practical part of mysticism is the mystical realm of the behavioral and experimental findings which, based on the courageous conduct of the path of excellence, the refinement of the soul and the purification of the conscience and getting to the essence of being, leads to a kind of monotheistic worldview called "pantheism" that has been constructed on intuitional experiences; hence the intuitive mystics have called it the "Unity of Intuition". In other words, the intuitional pantheism is experienced and proven in this type of monotheistic mysticism. This type of intuitional and practical mysticism is clearly manifested in the sonnets of Attar of Nishapur's divan. It will be possible to achieve a clear vision of Attar's attitude toward monotheism through analysis those parts of his verses portray this type of worldview. Attar suggests his own special "pantheism" as a combined intuitional insight in the mirror of his sonnets which are all based on his spiritual experiences and are results of higher mystical positions achievement. Analyzing the sonnets of Attar of Nishapur's divan through an inductive-analytic method, it has been tried in present study to explore his viewpoints and to prove the attitudes of this monotheist mystic about intuitive pantheism.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Unity of Intuition
• Pantheism
• Practical Mysticism
• Theoretical Mysticism
• Divan of Sonnets
• Attar of Nishapur