نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• تیمور مالمیر ¹
• شادی احمدی ²

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

² دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

چکیده

تصوّر رایج دربارة غزل حافظ این است که ساختار گسسته و پریشان دارد، اما روایت‌شناسی نشان می‌‌دهد چنین ساختاری متناسب با نوع سخن و وضعیّت عصر شاعر است؛ این گسستگی ظاهری، با خوانش خواننده به انسجام منتهی می‌شود. ساحت سخن و معنایی که در غزلیّات حافظ وجود دارد، نیازمند «خوانش» مخاطبان اوست. شاعر برای درک این نظام روایی از سوی مخاطبان، هماهنگ با تمامیّت غزل به شگردهای متنوعی نظیر ترکیب توصیف، حادثه و گفت‌وگو برای شروع غزل‌ها، آوردن گزاره‌های زمان‌مند و مکان‌مند، گفت‌وگوسازی و پایان گفت‌وگویی و حدیث نفس روی آورده است. در این پژوهش، به تبیین نظام روایی غزلیّات حافظ، متناسب با موضوع، موقعیّت، مخاطب و اهداف شاعر پرداخته‌ایم. غزل‌های روایی حافظ را به دو گروه تقسیم کرده‌ایم: غزل‌هایی با طرح روایی پیچیده و غیرآشکار و غزل‌هایی با طرح روایی آشکار. برای نشان‌دادن انسجام غزلیّات روایی حافظ، ساختار روایی دستة دوم، شامل بیست‌وسه غزل را از لحاظ نوع، تعداد و چگونگی ترکیب پی‌‌رفت‌‌ها، گزاره‌‌ها و رمزگان‌‌ها و سایر وجوه روایی بررسی کرده‌‌ایم. بیشترین استفاده از رمزگان‌ها، مربوط به رمزگان‌‌های گفت‌وگویی (94 مورد/ شامل مناظره، دیالوگ و حدیث نفس) است که خود شامل رمزگان‌‌های حقیقت‌نما، پند و کنش روان‌‌شناختی می‌‌شود و نشان می‌‌دهد روایت‌‌پردازی نیز در زمرۀ اهداف غزل‌سرایی حافظ بوده است. بعد از این رمزگان، به‌ترتیب رمزگان کنشی (37)، اطّلاعاتی (29) و روان‌‌شناختی (7) کاربرد بیشتری دارند.
 

کلیدواژه‌ها

• گسست روایی
• فشرده‌‌سازی
• پی‌‌رفت
• طرح‌‌های روایی
• روایت
• غزل
• حافظ

عنوان مقاله [English]

Analysis of Narrative Structures in Hafiz Sonnets

نویسندگان [English]

• Teymoor Malmir ¹
• Shadi Ahmadi ²

¹ Professor of Persian language and literature, University of Kurdistan

² Ph.D. student of Persian language and literature, University of Kurdistan

چکیده [English]

Have discrete structures is the prevailing concept on Hafiz's sonnets, but narratology shows that such a structure is proportional to the type of speech and condition of the poet's age; this apparent disconnection results in coherence through the audience's reading. The field of speech and the meaning exist in Hafiz's sonnets need “reading” of his audiences. In order to make this narrative system being understood by the audience, the poet has come up with various techniques such as combination of description, incident and dialogue to start the sonnets, bringing propositions with time and place, dialogue and dialogue-ending, and the hadith of the soul, in harmony with the synthesis of the whole sonnet. The narrative system of his sonnets has been, in present research, explained according to the theme, situation, audience and poet’s objectives. His narrative sonnets have been divided into two groups: sonnets with complex and obscure narrative designs and sonnets with obvious narrative designs. The narrative structure of the second group including 23 sonnets has been studied in terms of type, quantity, composition of sequences, statements and codes to show the solidarity of narrative sonnets of Hafiz. The most usage of codes relates to conversation codes (94 cases/such as debate, dialogue, and Hadith of self) that include verisimilitude, advice, and psychological codes, and it shows that narration is among the goals of Hafiz's lyricism. Active, informational and psychological codes were reported 37, 29 and 7, respectively.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Narrative Disconnection
• Compressing
• Sequence
• Narrative Designs
• Narration
• Sonnet
• Hafiz