نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمود عابدی ¹
• شهره معرفت ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی

² استادیار گروه تصحیح متون فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

«عتّابی» و «عتابی» در شعر گروهی از شاعران گذشته و از جمله در بیتی از سعدی آمده است. مؤلّفان فرهنگ‌های فارسی، عموماً، عتّابی را پارچه‌ای دانسته‌اند که شخصی به نام عتّاب پدید آورده یا آنکه در جایگاهی معروف به عتّابیّه (العتّابیّه)، محلّه‌ای در بغداد، بافته شده است. به نظر ما در این‌جا سهوی پیش آمده است و اصولاً نام این پارچة «راه‌راه و مخطّط»، یعنی «عتّابی» با معنی اصلی کلمة «عتّاب» در پیوند است؛ چنان‎که در کاربرد «الحمار العتّابی: گورخر» در متون عربی نیز چنین است. در این مقاله با یادآوری رای علاّمة قزوینی در این باره و عرضة شواهدی از متون عربی و فارسیِ پیش از قرن هفتم، نشان داده‌ایم که سعدی در به کار بردن «جامة عتابی» و «خر عتّابی» به آثار فارسی و عربی پیش از خود نظر داشته است.

کلیدواژه‌ها

• عتّابی
• عتابی
• جامة عتّابی
• خر عتّابی
• شعر سعدی

عنوان مقاله [English]

'Attābi, 'Atābi and their Meanings in Persian and Arabic languages

نویسندگان [English]

• Mahmood Abedi ¹
• Shohre Ma'refat ²

¹ Professor in Persian Language and Literature, University of Kharazmi

² Assistant Professor in Texts Correction, Academy of Persian Language and Literature

چکیده [English]

The two words 'Attābi and 'Atābi have been recited in the works of some Persian poets such as a verse in one of Sa'adi’s odes. The authors of the Persian dictionaries have generally considered 'Attābi as a cloth that a person called 'Attab had produced it, or a cloth had woven in one of Baghdad's neighborhoods known as 'Attābiyya (al-'Atābiyya). It seems a misunderstanding has occurred here and there is basically a relation between the name of this striped cloth - 'Attābi- and the original meaning of the word 'Attāb as it applies in the word al-Hemār al-'Attabi (Zebra) in Arabic texts. Reminding the viewpoint of 'Allameh Qazvini about this matter, in present study, and providing some evidences from pre-12th century Arabic and Persian texts we have shown that Sa'adi had paid attention to the Arabic and Persian works before him using 'Atābi Garment and 'Attabi Donkey and had used both words 'Attābi and 'Atābi according to their background.

کلیدواژه‌ها [English]

• 'Attābi
• 'Atābi
• 'Atābi Garment
• 'Attabi Donkey
• Sa'adi’s poetry