نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا حاجیان نژاد ¹
• میرفت سلمان ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه لاذقیه

چکیده

استعارات، کنایات، تشبیهات، مجاز و ضرب­المثل­ها علاوه بر جنبۀ تخییلی، جنبۀ فرهنگی نیز دارند. ازآنجاکه این تعبیرات آیینۀ تمام­نمای تاریخ، فرهنگ و اندیشه در هر جامعه هستند، در حوزۀ مباحث معاصر ترجمه، توجه صاحب­نظران را به خود جلب کرده ­است. ترجمۀ عناصر و جنبه­های فرهنگی گنجانده­شده در متن، در باور برخی از نظریه­پردازان معاصر امکان­پذیر نیست، درحالی­که برخی دیگر آن را در ضمن چارچوب­های خاصّی ترجمه­پذیر می­دانند. این جستار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و براساس مدل ایویر به بررسی، نقد و مقایسۀ شیوۀ ترجمۀ مفاهیم فرهنگی و صورخیال و... موجود در خطبۀ صدوهشتم نهج‌البلاغه ترجمه‌های فیض­الاسلام، شهیدی و دشتی می­پردازد. در این پژوهش تلاش می­شود به این پرسش پاسخ داده شود که ترجمۀ عناصر فرهنگی از زبان مبدأ (عربی) به زبان مقصد (فارسی) چقدر امکان­پذیر بوده است؟ نتایج این جستار گویای آن است که در بین روش­های پیشنهادشده برای ترجمۀ عناصر فرهنگی، روش تلفیقی از ترجمة برابر و معادل در فرهنگ مقصد یکی از موفق­ترین روش­هاست، درحالی­که ترجمۀ چنین تعابیر به­صورت آزاد، تنها  نقش کارکردی محض آنها را منعکس می­کند و ارزش فرهنگی تعبیر را نادیده می­گیرد.

کلیدواژه‌ها

• خطبة 108 نهج‌البلاغه
• عناصر فرهنگی
• استعاره
• کنایه
• ضرب‌المثل
• شیوه‌های ترجمه

عنوان مقاله [English]

The Degree of Translatability of Cultural Elements, Etc. in 108th Sermon of Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

• Alireza Hajian Nejad ¹
• Mirfat Salman ²

¹ Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Tehran

² Assistant Professor in Persian Language and Literature, Latakia University

چکیده [English]

In addition to their imaginative aspects, metaphors, allusions, allegories and proverbs have also cultural aspect. Since these interpretations reflect a full image of any society's history, culture and thought, they have attracted the attention of experts in the field of contemporary translation. Some theorists believe that the translation of the cultural elements and aspects included in the text is not possible, while others consider it translatable within certain frameworks. Through a descriptive – analytic method and based on the Ivir’ model, it has been tried in present study to review, criticize and compare the method of translating cultural  and imaginative concepts of 108th sermon of Nahj al-balagha by Feyz ul-Islam, Shahidi and  Dashti. We have also tried to answer the question that to what extent the translation of cultural elements was possible from Arabic as the source language in to Persian as the target language. The results of this research indicate that among the proposed methods for the translation of cultural elements, the combined method of the equivalent translation in the target culture is one of the most successful methods, while the free translation of such interpretations just reflects their functional role and ignores their cultural value.

کلیدواژه‌ها [English]

• 108th Sermon of Nahj al-Balagha
• Cultural Elements
• Metaphor
• Allusion
• Proverbs
• Translation Methods