نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مکتب ایماژیسم، یکی از مکاتب ادبی است که در ادب فارسی هم ظهور قابل­توجهی دارد. تاکنون پژوهشگران علاوه بر ادب معاصر فارسی، در شعر سبک هندی نیز نمودهایی از ایماژیسم فارسی ارائه کرده­اند. ما در این پژوهش به همانندی­های موجود میان شعر خاقانی و مکتب ایماژیسم اشاره می­کنیم؛ یعنی مجموعه­ مؤلفه­هایی که باعث می­شود شعر خاقانی به­عنوان یک شاعر ایماژیست موردتوجه قرارگیرد و باتوجه­به بنیادی­ترین اصل شعر ایماژیستی، یعنی تصویر به­مثابۀ رنگ اصلی شعر، شعر خاقانی را بررسی می­کنیم و نشان می­­دهیم که در میان تمام امکانات شعری، دغدغۀ اصلی خاقانی، همانند ایماژیست­ها، تصویر (ایماژ) است. او اغلب امکانات شعری خود را درجهت آفرینش تصویر به­کارمی­گیرد و با شگردهای متنوع تصویرگری، تصویر را به مثابۀ رنگ اصلی شعر خود قرارمی­دهد. ضمن اینکه برخی از اشکالات عمدة شعر ایماژیستی مانند نبود عاطفة انسانی و عدم­امکان سرایش شعر بلند و روایی، در شعر خاقانی وجود ندارد. باتوجه­به این ویژگی­ها، می­توان شعر خاقانی را به­عنوان نمونة پیشتاز و برتر شعر ایماژیستی در ادب کلاسیک فارسی معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Khaqani and Imagism

نویسندگان [English]

  • Sayyed Javad Mortezaee 1
  • Saayed Mohsen Hoseini Vardanjani 2

1 Associate Professor in Persian Language and Literature, Ferdosi university

2 Ph.D. Student in Persian Language and Literature, Ferdosi university

چکیده [English]

Imagism is one of the literary schools that holds a remarkable role in Persian literature. The researchers has determined some manifestations of Imagism in Indian style of Persian literature in addition to the contemporary literature. In this study, we refer to the similarities between the poetry of Khāghāni and the School of Imagism, a set of components makes Khāghāni to be considered as an Imagist, and study Khāghāni's poetry, considering image as the main color of poem as the most fundamental principal of imaginary poetry and show that like other imagists, the main concern of Khāghāni among all other poetic features, had been the image. He often uses his poetic features to create an image and portrays, with various imaging techniques, the image as the main color of his poem. Moreover, there are not some major defects of imaginary poetry such as the lack of human affection and impossibility to compose long narrative poem in the poems of Khāghāni. Considering these features the Khāghāni poetry can be introduced as the leading and pioneer example of imaginary poetry in Persian classical literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khāghāni
  • Imagism
  • Imaging Techniques
  • Main Color
  • Poetry
اوکانر، ویلیام (1375) ازراپاوند، ترجمۀ فرخ تمیمی، تهران، کهکشان.
ایگلتون، تری (1368)، پیش­درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران، مرکز.
پاوند، ازرا و فلینت (1371)، «چند نوشته از تصویرگرایان»، ترجمۀ رضا خاکیانی، زنده­رود، ش 1، 85- 93.
جونز، پیتر (1371)، «مروری بر ایماژیسم»، ترجمۀ احمد میرعلایی، زنده­رود، ش 1، 55- 82.
خاقانی، افضل­الدین بدیل (1378) دیوان اشعار، تصحیح سیدضیاءالدین سجادی، چاپ ششم، تهران، زوار.
دستغیب، عبدالعلی (1373)، «این جماعت معر می­سرایند نه شعر»، گزارش، ش 49 و 50، 71- 76.
                          (1383)، «بیدل و سبک هندی»، کیهان فرهنگی، ش 220، 70- 73.
دهخدا، علی­اکبر (1385)،  لغت­نامه، به­کوشش غلامرضا ستوده، تهران، دانشگاه.
سیدحسینی، رضا (1387)، مکتب­های ادبی، چاپ چهاردهم، تهران، نگاه.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1390)، صورخیال در شعر فارسی،چاپ چهاردهم،تهران، آگه.
فتوحی، محمود (1385)، بلاغت تصویر، تهران،سخن.
فرخی سیستانی، علی (1388)، دیوان اشعار، تصحیح محمد دبیرسیاقی، چاپ هشتم،تهران، زوار.
مرتضایی، سیدجواد و سیدمحسن حسینی وردنجانی (1395)، «تداوم تصویر در محور عمودی قصاید خاقانی»،  فنون ادبی، دورة 8، ش 1، 65- 78.
مشهدی، محمدامیر و همکاران، (1389)، «استعاره­های نو و چندلایه در شعر خاقانی»، فنون ادبی، ش 3، 81- 96.
مهراد، صمدی (1386)، «دربارۀ شعر احمدرضا احمدی»، گوهران، ش 16، 79- 86.
تنکلوشا (1384)، نویسنده ناشناس، تصحیح رحیم رضازاده ملک، تهران، میراث مکتوب.
Lowell, Amy. (1915),Some imagistpoets, Boston and New York,Mifflin Company.