نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• میترا گلچین ¹
• امیرحسین هاشمی ²

¹ عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

هرچه در تاریخ معماری به عقب می‌رویم، مستندات کالبدی کمتر می‌شوند؛ سقف‌ها فرو می‌ریزند، دیوارها محو و شالوده‌ها طعمة گذشت روزگار می‌شوند. هرچند از موجودیت مادّی بعضی از بناها اثری به­جانمی‌ماند، این بناها به‌کلی نابود نمی‌شوند و در مستندات مکتوب پایدار می­مانند. از دوره‌های تاریخ معماری ایران که امروز آثار بسیارکمی از آن باقی مانده است، دورة غزنویان است؛ باوجوداین، مستندات مکتوب بسیاری از این دوره به دست ما رسیده است که می‌تواند تا حدی کمبود داده‌های فیزیکی را جبران کند؛ مانند دیوان‌ شاعران، سفرنامه‌ها و تاریخ‌نگاری‌ها. دراین­میان، تاریخ بیهقی نوشتة ابوالفضل بیهقی به­دلیل شیوة منحصربه‌فرد تاریخ‌نگاری‌ آن و همچنین ویژگی‌های ادبی ارزشمند، اهمیت ویژه‌ای دارد. پرسش مهمی که دربارة معماری عصر غزنوی مطرح می­شود این است که چرا از دوره‌های قبل و بعد از غزنویان آثار معماری زیادی باقی مانده است، امّا آثار این دورة مهم تاریخی از صفحة روزگار محو شده‌اند؟ مقالة پیشِ‌رو با بررسی نکته‌های زبانی و ادبی در تاریخ بیهقی و مقایسة آنها با کاربردهای مشابه در فارسی معاصر، به دنبال پاسخ این پرسش است که آیا می‌توان در متن تاریخ بیهقی شواهدی یافت که پایدارنماندن این بناها را توجیه کند؟

کلیدواژه‌ها

• تاریخ بیهقی
• معماری
• معماری موقتی
• دورة‌ غزنوی
• تقدیر‌گرایی

عنوان مقاله [English]

Instability of Architecture during Ghaznavids Period Based on the History of Beyhaqi

نویسندگان [English]

• Mitra Golchin ¹
• Amir Hossein Hashemi ²

¹ Assistant Professor in Persian Language and Literature, University of Tehran

² M.A. Candidate in Persian Language and Literature, University of Tehran

چکیده [English]

The deeper we go into the history of architecture, the less physical evidences are found; ceilings are collapsed, walls are fallen and the foundations are faded out over the time. However, there is no trace of some of these buildings, but they are not completely destroyed and they have been surviving in written documentations. The period of Ghaznavid Empire (997-11860) encompasses one of the most prominent parts of the history of Iranian architecture from which few traces have remained; of course, there are many written documentation, such as the poets' divans, travelogues and historiographies, which can compensate the lack of physical documents.  Among these, the history book of Abolfazl Beyhaqi (995-1077) known as the  History of Beyhaqi holds a great importance due to its unique manner of historiography, and also, to its valuable literary features.
Considering the architectural monuments have remained from the periods before and after Ghaznavids, the key question would be why the architectural monuments of this outstanding historical period are totally disappeared? It has been tried, in present essay, to answer whether it is possible to find documents in the History of Beyhaqi to justify the factors made the monuments faded out, studying the linguistic and literary points of the book and comparing them with similar applications in modern Persian.

کلیدواژه‌ها [English]

• the History of Beyhaqi
• architecture
• Temporary Architecture
• Ghaznavids era
• Fatalism