نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• رضا خبازها

دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

شاعرانی که به ذکر نام شاعرانۀ خویش (بیشتر در مقطع غزلیّات) توجه داشته‌اند، در این زمینه از  شیوه­های جالب و متنوعی سود برده‌اند که تاکنون این شیوه‌ها موضوع پژوهشی جدی قرار نگرفته است. اقسام تجرید و انتزاع (همچون خطاب‌النفس، غایب انگاشتن متکلم، تجرید با تشبیه و تجرید مطلق غیرقالبی که تا به حال از برخی غفلت شده است)، نقل تخلص از زبان دیگران، ذکر تخلص در وصف خویش و تخلص‌آوری پنهان و سایه‌وار، دست­مایۀ‌ اکثریت غزل‌سرایان بزرگ در یادکرد تخلص خویش بوده است. مقالۀ حاضر بر آن است که تحلیل و آمار دقیقی از کیفیّت‌های مختلف یادکرد تخلص در غزلیّات، ازجمله نسبت دفعات ذکر تخلص به تعداد غزل و موقعیّت تخلص در ساختمان سروده (در مقدمۀ مقاله) و نحوة استفادۀ هفت تن از برترین غزل­سرایان (سنایی، انوری، خاقانی، سعدی، حافظ، صائب و سایه) از هریک از شگردهای تخلص‌آوری (در متن) ارائه کند تا شناختی کلی از چگونگی تخلص‌آوری در غزل، رویکرد هر یک از سرایندگان یادشده بدین موضوع، نقاط شباهت و افتراق ایشان و حدود آفرینندگی، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هریک و جایگاهشان در این عرصه به­دست­داده شود.

کلیدواژه‌ها

• غزل
• تخلّص
• تجرید
• خطاب‌النّفس
• سنایی
• نقل تخلّص از زبان دیگران
• تخلص‌آوری سایه‌وار

عنوان مقاله [English]

The Style of Pseudonym Choosing in Sonnet and its Procedure

نویسنده [English]

• Reza Khabbazha

چکیده [English]

The poets who have paid attention to their own poetic name (pseudonym), mostly in sonnets, have benefited several interesting manners that have not yet chosen as the subject of a serious research. Different types of abstraction (such as self-addressing, absent assuming of the speaker,  abstraction through simile, and absolute none-formatted abstraction that are being neglected till now), quoting pseudonym from the words of others, using pseudonym for self-description and choosing hidden and shadowy pseudonym were the techniques most of great lyrics benefited to choose their pseudonym. Using a detailed statistics, the present essay is to analyze the quality of pseudonym usage in sonnets such as the proportion of pseudonym expression to the number of sonnets and the position of pseudonym to the structure of composed poem (in the introduction of essay) and how seven of the top lyrics (Sanā'ī, Anvari, Khāqāni, Sa'adi, Hafez, Saib and Sayeh) used the techniques of pseudonym choosing (in the essay) to achieve a general understanding of pseudonym choosing in sonnet, the approaches each of these poets to the subject, the similarities and dissimilarities of their approaches, the range of their creativity, their effectiveness and the rate of their influence, and their position in this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sonnet
• Pseudonym
• Abstraction
• Self-Addressing
• Choosing Shadowy Pseudonym