نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمود ندیمی هرندی ¹
• تهمینه عطائی کچوئی ²

¹ استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه پیام نور

² استادیار زبان و ادبیّات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

«خروجگاه» در بعضی از متون کهن فارسی و ازجمله در آثار قرن‌های پنجم و ششم بارها به­کاررفته است. امروزه ابتدایی‌ترین دریافت از آن، «مکان خارج­شدن» و احیاناً «زمان خارج­شدن» است. بعضی از معاصران جزء نخست آن، یعنی «خروج» را با واژة «خوریژ» و گونه‌های مختلفش (خریج، خریچ، خوریج، خوریچ، خموج، خوموج) در بعضی از گویش‌ها سنجیده و به معنای «آتش» دانسته‌اند، حال آنکه باتوجه­به کاربرد آن در متون مختلف قرن‌های پنجم و ششم، «خروج» در این ترکیب همان مصدر آشنای عربی به معنای «بیرون شدن» است. گفتار حاضر با بررسی اقوال محققان نشان می‌دهد که خروجگاه با تعبیر قرآنی «یَوْمُ الْخُرُوج» در پیوند است و معادل «عیدگاه»، «نمازگاه» و «مصلّا»ست که از دیرزمان به جایی گفته می‌شده است که عموم مسلمانان برای اقامة نماز عیدین(فطر، قربان) یا نماز باران در آنجا فراهم می‌آمده‌ و آداب دینی خود را برگزار می‌کرده­اند. در روزگار ما «مصلّا» به‌تدریج جایگزین این نام‌ها شده است.

کلیدواژه‌ها

• خروج‌گاه
• عیدگاه
• نمازگاه
• مصلّی

عنوان مقاله [English]

“Khorujgâh” and its Synonyms in Classical Persian Literary Texts

نویسندگان [English]

• mahmood nadimi harandi ¹
• tahmine ataeikachuei ²

¹ payamnur university

² Academy of Persian Language and Literature

چکیده [English]

The term "khorujgâh" has been frequently applied in some classical Persian literary texts, such as those in 12^th and 13^th centuries AD (5^th and 6^th centuries AH). Nowadays, our primary understanding of the term is "the place or the time of exit". Some contemporary researchers have compared the first component of this term "khoruj" with "khoriž" and its various forms in some dialects [such as khorij, khorič, khurij, khurič, khomuj, khumuj] and they have finally concluded that "khoriž" means fire. While regarding its application in different literary texts of 12^th and 13^th centuries AD. "khoruj" in "khorujgâh" is the known Arabic infinitive "to exit". Reviewing what the scholars have said, it is shown in present essay, that there is a link between "khorujgâh" and the Quranic phrase of "yawm al-khoruj"(the Day of Emergence) and is equal to "Eidgâh", "namâzgâh" and "moşallâ" to name the place where most of the Muslims gatherings such as praying for Eid al-Fiţr and Eid al-Adha, or praying for rain and their other religious rituals were held. In our days, "Mosalla" has been gradually replaced these names.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• khorujgâh
• Eidgâh
• Namâzgâh
• Moşallâ