نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا فولادی ¹
• عباس شاه علی رامشه ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کاشان

² دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

زبان عارف تنها دریچه‌ای است که از طریق آن می‌توان از فراسوی قرن‌ها به دنیای پیچیدة ذهن و ضمیر او راه بُرد. همة تجربه‌های عرفا، خود را در شعر و نثر ایشان آینگی می‌کنند، هرچه تجربه‌های عرفانی عرفا از علم‌الیقین به­سوی عین‌الیقین و حق‌الیقین پیچیده‌تر می‌شود، زبان بلاغی آنها نیز از تشبیه به سوی استعاره و نماد و تناقض، رمزگون می‌شود. ما در این نوشتار، با تبیین مبانی نظری مقامات هفت‌گانه و حالات ده‌گانة عرفانی از کتب صوفیه و برشمردن عوامل مؤثر در کیفیّت گفتار عارف، یعنی «حالت صحو یا سُکر»، «نوع حال و مقام عارف»، «گوینده و مخاطب»، «قصدِ عارف برای تعلیم یا تجربی­بودن آن» و «ساختار طبیعی زبان» به دسته‌بندی بلاغی دیگری از گزاره‌های عرفانی دست زده‌ایم. به­طورکلی در مواردی قصد عارف تعلیم است و لذا بیانش «تشبیه و تمثیل­محور» و برخی احوالِ عاشق و معشوق، شهودمحور و به­تبع آن، بیان «استعاره محور» است؛ در مواردی مقامات و اطوار متقابلِ عاشق و معشوق، رفتارمحور و به­تبع آن، بیان «کنایه محور» می­شود و در برخی حالات و مقامات، کلام حاصل بی‌خویشی و فناست و لذا «تناقض‎گونه و رمزمحور» است.

کلیدواژه‌ها

• زبان عرفان
• بلاغت
• حالات و مقامات عرفانی
• گفتار عارف
• شگردهای بلاغی

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Relation between Mystical Stations (Maqamat) with Rhetorical Techniques

نویسندگان [English]

• Alireza Fouladi ¹
• Abbas Shahali Ramshe ²

¹ Assistant Professor at the University of Kashan,

² MA inLanguage and Literature of persian, University of Tehran,

چکیده [English]

The language of a mystic is the only window through which one can enter the complicated world of his mind and heart from beyond the centuries. All of mystics' experiences have been reflected on the mirror of their literary works. The more their mystical experiences, in a movement from the knowledge of certainty ('Ilm al Yaqin) to the eye of certainty ('Ayn al Yaqin) and from it to the truth of certainty (Haqq al yaqin), are complicated, their rhetoric languages desire to be more mysterious in a movement from simile to metaphor, symbol and paradox. We have achieved, in present essay, another rhetorical classification of mystical propositions clarifying the theoretical principles of seven Maqamas and the mystical ten stations from Sufi books, and enumerating the affective factors on the speech of mystics such as: "the state of sober and intoxication", "the quality of mystic's state and position", "the speaker and the audience", "the mystic's intention of language: a tool for teaching or experience", and "the natural structure of language". Generally, his intention is sometimes teaching, so his expression forms on the axis of "simile and allegory" and it is sometimes about the state of lovers, so the expression forms on the axis of intuition and consequently "metaphor"'. In some cases the mutual Maqamas and states of the lovers are ethical, so the expression tends to be ironic, and, in some other states, the expression is the result of selflessness and annihilation and tends to be paradoxical and mysterious.    

کلیدواژه‌ها [English]

• Language of mysticism
• Rhetoric
• Mystical Stations (Maqamas)
• Affecting Factors on the Quality of Speech
• Rhetorical Techniques