نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

اظهارنظر شفیعی­کدکنی دربارة مشخص‌نبودن مفهوم یک بیت بیدل، توجه ویژة پژوهشگران را به آن موجب شد تا جایی که سیدحسن حسینی فصلی از کتاب بیدل، سپهری و سبک هندی را به توضیح و شرح آن اختصاص داد و محمدرضا اکرمی در 25 صفحه از کتاب استعاره در غزل بیدل دربارة این بیت سخن گفت. علی معلّم دامغانی هم در 7 شماره از ماهنامة شعر، مباحثی درخصوص این بیت مطرح کرد. هرکدام از این صاحب‌نظران از زاویه‌ای ویژه به بیت نگریسته‌اند، امّا به‌­نظرمی‌رسد مشکل مفهومی آن هنوز برطرف نشده است. این پژوهش در پی آن است که با واکاوی دیدگاه­های پژوهشگران دیگر و با استناد به سایر ابیات بیدل، مفهوم صحیح بیت را به­دست­دهد. روش تحقیق به­صورت تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از امکانات کتابخانه‌ای است. اهمیت و ضرورت تحقیق در آن است که این بیت، نمایندة بیت‌های دیریاب و مبهم بیدل است و اظهار نظرهای پیرامون آن هم می‌تواند نشانگرِ داوری‌های پژوهشگران دربارة این‌گونه ابیات او باشد. مهم‌ترین نتیجة پژوهش، افزون بر رفع ابهام بیت، اثبات این نکته است که بی‌معنی و غیرمنسجم به­نظررسیدنِ یک یا چند بیت در دیوان شاعری، نشان از ناتوانی مخاطب در کشف تناسب‌های درونی اجزای شعر دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Four Theories about a Verse Composed by Abdul-Qādir Bedil

نویسنده [English]

  • mahdi tabatabaey

چکیده [English]

The comment of Professor Shafiee Kadkani about the incomprehensibility of one of Bidel's verses drew itself the particular attention of researchers, as far as Sayyed Hassan Hosseini has devoted one of the chapters of his book: Bidel, Sepehri and Indian Style to explain it, and Mohammad Reza Akrami has written some explanations about it in 25 pages of his book: Metaphor in the sonnets of Bidel. Ali Mo'alem Damghani has also proposed some discussions on this verse in 7th volume of monthly magazine of poetry. Each of these experts has criticized the verse from their own point of view, however its conceptual problem seems being unsolvable.  Exploring the opinions of other scholars and depending on other Bidel's verses, the present research is to provide a correct concept of the verse through an analytic-descriptive methodology and using library documentations. The research is important because this verse is an example of Bidel's obscure and vague verses and commenting on it can show the judgments of researchers about such verses of him. In addition to the clarification of this verse, the most important result of the research is that the inability of the audience in describing the inner balance between the components of a poem, make one or more verses of a poet's divan being looked meaningless and incoherent.                                                                                                       

کلیدواژه‌ها [English]

  • Indian style
  • Abdul-Qādir Bīdel
  • Wonder
  • Excuse
  • Obscure Verses
  • Contemporary Researches on Biddle
اکرمی، محمدرضا (1390)، استعاره در غزل بیدل، تهران، مرکز.
                          و اکبر نحوی (1384)، «حیرت دمیده‌ام؛ شرح بیتی از بیدل»، مجلة علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورة 22، ش 3، 1ـ 19.
اسیر شهرستانی، جلال‌الدین (1384)، دیوان غزلیّات، تصحیح غلامحسین شریفی ولدانی، تهران، میراث مکتوب.
اوحدی مراغه‌ای، رکن‌الدین (1391) دیوان، تصحیح سعید نفیسی، تهران، سنایی.
بیدل، میرزاعبدالقادر (1386)، دیوان غزلیّات، ویرایش محمدسرور مولایی، تهران، علم.
جامی، نورالدین­عبدالرحمن (1362)، کلیّات، تصحیح شمس بریلوی، تهران، هدایت.
حسینی، سیدحسن (1376)، بیدل، سپهری و سبک هندی، تهران، سروش.
سلمان ساوجی، جمال‌الدین (1388)، کلیّات، تصحیح عباسعلی وفایی، تهران، سخن.
سیف فرغانی، ابوالمحامدمحمد (1364)، دیوان، تصحیح ذبیح‌الله صفا، تهران، فردوسی.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1347)، «بیدل دهلوی»، هنر و مردم، ش 74، 42ـ 51.
                         (1387)، شاعر آینه‌ها، تهران، آگه.
صائب، میرزامحمدعلی (1383)، دیوان، تهران، علم.
صفوی، کوروش (1390)، از زبان‌شناسی به ادبیّات، تهران، سورة مهر.
طباطبایی، سیدمهدی (1393)، «واکاوی و مقایسة ابهام در شعر خاقانی و بیدل»، تاریخ ادبیّات، بهار و تابستان، ش 3/74، 151ـ 176.
عرفی شیرازی، زین‌الدین­علی (1378)، کلیّات، تصحیح محمدولی‌الحق انصاری، تهران، دانشگاه تهران.
فصیحی هروی، (1383)، دیوان، تصحیح ابراهیم قیصری، تهران، امیرکبیر.
کلیم کاشانی، میرزا ابوطالب (1387)، دیوان، تصحیح حسن پرتو بیضایی، تهران، سنایی.
کمال خجندی، کمال‌الدین بن مسعود (1389)، دیوان، تصحیح مجید شفق، تهران، سنایی.
محتشم کاشانی، کمال‌الدین­علی (1387)، دیوان، به‌کوشش محمد گرگانی، تهران، سنایی.
معلم دامغانی، علی (1388)، حیرت دمیده‌ام، تهران، سورة مهر.
                          (1372)، «حیرت دمیده‌ام، گل داغم بهانه‌ای است»، شعر، شماره‌های یک تا هفت.
مولوی، جلال‌الدین­محمد (2536)، کلیّات دیوان شمس تبریزی، مقدمة محمد محمدلوی عباسی، تهران، طلوع.
نظیری نیشابوری، محمدحسین (1389)، دیوان، تصحیح محمدرضا طاهری، تهران، نگاه.
وحشی بافقی، کمال‌الدین (1347)، دیوان، ویراستة حسین نخعی، تهران، امیرکبیر.