نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا ترکی ¹
• سمیه رجبی ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران

² دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

بسیاری از صاحب‌نظران انوری را در غزل مبدع طریقه‌ای نو دانسته‌ و او را پیشرو و آغازگر راهی خوانده‌اند که در عاشقانه‌های سعدی به اوج می‌رسد، امّا پژوهندگان زبان در بحث از این ابداع به مسائل نحوی کلام کمتر پرداخته‌اند. هدف این مقاله دستیابی به درک و دریافتی سبک‌شناسانه از نحو غزلیّات و رباعی‌های انوری است؛ چراکه اساساً با واکاوی ویژگی‌های نحوی زبان اوست که می‌توان دلایل سبک‌ساز­بودن وی را توضیح داد؛ شاعری که بر نبوغی زبانی دست دارد و از رفتاری که با زبان در پیش گرفته، آگاه است. در این بررسی‌ها خواهیم دید که بسامد فراوان وجه فعلی «گفتن» و ترکیب‌های کنایی، به‌کارگیری بیش از دو فعل در یک بیت، پیوستگی معنایی دو مصراع، پنهان­کردن عنصر تکرار با بازی‌های نحوی و بهره‌گیری از امکان تنوع ساخت در زبان، از عناصر مسلط و سبک‌ساز در غزلیّات و رباعی‌های انوری است و نیز خواهیم دید که شاعر چگونه با نحوة استفاده از حروف اضافه درجهت شکل‌گیری فردیّت مستقل سبکی گام برمی‌دارد و این نخستین گام، برای نخستین­بار، همان بارقه‌ای است که این استفادة شگفت را در غزلیّات نابغه‌ای چون سعدی شعله‌ور می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

• انوری
• نحو زبان
• فعل
• ترکیب‌ کنایی
• تکرار
• حروف اضافه

عنوان مقاله [English]

Anvari's Style in His Sonnets and Quatrains, Relying on Syntax

نویسندگان [English]

• Mohama torki ¹
• somaye rajabi ²

چکیده [English]

Many experts believe in Anvari as a leading innovator in Sonnet, a pioneer and the initiator of a style that culminated with Sa'adi's romances. But language scholars have not paid so much to Anvari's syntactic issues discussing his innovations.  The present paper is to get a stylistic understanding out of Anvari's syntax in his sonnets and quatrains, because explaining the reasons why he is considered a stylist, a poet who is genius in language and completely aware of his behavior to it, would basically possible through exploring the syntactic features of his language. It can be seen, in this review that the high frequency of verbal mode (to say) and metonymy compounds, using more than two verbs in a verse, semantic integration of two hemistiches, hiding the element of repetition with syntax games and taking advantage of the syntax diversity in language are the dominant elements of Anvari's style in his sonnets and quatrains. And it will also be seen how the poet uses prepositions to establish an independent personal style and this step was the first stark ignited the fire of this surprising usage, for the first time, in the poetry of Sa'adi, the genius poet.

کلیدواژه‌ها [English]

• Anvari
• Sonnet
• Quatrain
• Syntax
• Verb
• Metonymy Compound
• Repetition
• Prepositions