نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

از گسترده‌ترین بخش‌های ادبیّات هر ملتی، ادبیّات مربوط به کودکان و نوجوانان است که نقش مهمی در آماده‌سازی آنان برای ورود به عرصه‌های اجتماعی ایفا می‌کند. در این بین نهادهای دینی- فرهنگی ازجمله نهادهای بنیادین (به­ویژه در جوامع اسلامی) هستند که در ادبیّات داستانی کودک و نوجوان موردتوجه خاص قرارگرفته‌اند؛ لذا در این تحقیق که با هدف شناخت هر چه بهتر چگونگی معرفی و انعکاس نظام اعتقادی در آثار کودکان و نوجوانان صورت پذیرفته، تلاش شده است تا به شیوة توصیفی و تحلیلی و باتوجه­به نظریة ساختارگرایی تالکوت پارسونز، این مسئله در آثار منتخب هوشنگ مرادی‌کرمانی، از برجسته‌ترین نویسندگان آثار داستانی کودک و نوجوان کشورمان بررسی شود. در این پژوهش نظام اعتقادی آثار داستانی موردمطالعه، در دو قالب کلیِ نهادهای دینی و باورهای عامیانه بررسی و برای تبیین بهتر مطالب، جداول ‌و نمودارهای لازم ارائه شده است. نتیجة این پژوهش نشان از آن دارد که نهادهای دینی به­عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای بنیادین جامعه، در این آثار انعکاس یافته است و باتوجه­به فرهنگ اسلامی جامعة ایرانی، مسائل مذهبی در رأس توجه نویسنده قراردارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study on the Use of Ideological System in Child and Adolescent Fiction (A Case Study on the Works of Hushang Moradi Kermani)

نویسنده [English]

  • alireza mahmoodi 1

چکیده [English]

Literary works intended for children and adolescents is one of the most extensive parts of any nation’s literature that holds an important role in preparing them enter the society. In this regard, religious and cultural institutions - particularly in Islamic societies - are among the most fundamental ones which have attracted especial attentions in children and adolescents fiction. This study has been accomplished to provide a better understanding of the methods have been used to introduce the ideological system and its reflection in child and adolescent fiction, thus, it has been tried to study this reflection, through a descriptive-analytic method and on the basis of Talcott Parsons' theory of "structural Functionalism", in selected works of Hushang Moradi Kermani who is one of the most prominent Iranian authors of fiction for children and adolescents. The ideological system of selected fiction works have been studied, in present study, in two general formats: 1) Religious institutions, and 2) Folk beliefs. The results show that religious-cultural institutions, as one of the important fundamental institutions of the society, have been reflected in the works and religious issues stand at the center of author's attention due to the Islamic culture of Iranian society.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ideological System
  • the Theory of Structural Functionalism
  • Child and Adolescent Fiction
  • Hushang Moradi Kermani
اسمیت، دنیس (1386)، برآمدن جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمة هاشم آقاجری، تهران، مروارید.
پارسانسب، محمد (1387)، جامعه‌شناسی ادبیّات فارسی؛ از آغاز تا سال1357، تهران، سمت.
تامپسون، جان (1377)، «مفهوم فرهنگ»، فرهنگ و جامعه (مجموعه مقالات)، ترجمة علی قائم‌نژاد، 16- 60.
توسلی، غلامعباس (1376)، نامة انجمن جامعه‌شناسی ایران (مجموعه مقالات شمارة 2)، به اهتمام غلامعباس توسلی، تهران، جهاد.
داوودی، محمّد (1385)، نقش معلم در تربیت دینی، چاپ دوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
روشه، گی (1394)، جامعه‌شناسی تالکوت پاسونز، چاپ دوم، ترجمة عبدالحسین نیک‌گهر، تهران، نی.
ریتزر، جورج (1374)، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، چاپ دوم، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، علمی. 
ریتزر، جورج (1389)، مبانی نظریة جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمة شهناز مسمی‌پرست، تهران، ثالث.
ستوده، هدایت‌اللّه (1387)، آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات)، چاپ نوزدهم، تهران، آوای‌نور.
شرمن، وود (1366)، دیدگاه‌های نوین جامعه‌شناسی، ترجمه و تلخیص مصطفی ازکیا، تهران، کیهان.
طبسی، محمدجواد (1376)، حقوق فرزندان در مکتب اهل‌بیت، چاپ دوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
قزل‌ایاغ، ثریا (1388)، ادبیّات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، چاپ ششم، تهران، سمت.
کوئن، بروس (1385)، درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، فرهنگ معاصر.
کهنموئی‌پور، ژاله (1389)، نقد جامعه‌شناختی و لوسی‌ین گولدمن (از نقد جامعه­شناختی تا زیبایی‌شناسی دریافت)، تهران، علمی ‌و ‌فرهنگی.
گرت، هانس‌هاینریش و میلز رایت (1380)، منش فرد و ساختار اجتماعی (روان­شناسی نهادهای اجتماعی)، ترجمة اکبر افسری، تهران، آگاه.
گودرزی‌دهریزی، محمد (1388)، ادبیّات کودکان و نوجوانان ایران، تهران، قو و چاپار.
گیدنز، آنتونی و کارن بردسال (1390)، گزیدة جامعه‌شناسی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران، نی.
محمدی، محمدهـادی (1378)، روش‌شناسی نقد ادبیّات کودکان، تهران، سروش.
مرادی‌کرمانی، هوشنگ (1390 الف)، بچه‌های قالیباف‌خانه، چاپ دهم، تهران، معین.
مرادی‌کرمانی، هوشنگ (1390 ب)، خـمــره، چاپ ششم، تهران، معـین.
مرادی‌کرمانی، هوشنگ (1390 ج)، پلو‌خورش، چاپ هفتم، تهران، معـین.
مرادی‌کرمانی، هوشنگ (1390 د)، تـــنــور و داستانهای دیگر، چاپ سیزدهم، تهران، معـین.
مرادی‌کرمانی، هوشنگ (1391)، نخل، چاپدهم، تهران، معـین.
وثوقی، منصور و علی‌اکبر نیک‌خلق (1386)، مبانی جامعه‌شناسی، چاپ هفدهم، تهران، بهینه.
یاحقی، محمدجعفر (1385)، جویبار لحظه‌‌ها (ادب معاصر فارسی)، چاپ نهم، تهران، جامی.