نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• رضا قنبری عبدالملکی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دامغان

چکیده

وقوع جنگ ایران و روس‌، شعر عصر قاجار را به تجربه‌ای جدید در ورود به مسائل اجتماعی- سیاسی و واکنش به حوادث مهم عصر واداشت. این جنگ­های خونین و طولانی که در نیمۀ اول قرن سیزدهم هجری روی داد، برخی از شاعران این دوره را که در چارچوب مکتب «بازگشت ادبی» فعالیت می­کردند، به واکنش واداشت. بررسی این واکنش­ها، به دسته­بندی دو گروه از شاعران بزرگ این عهد انجامید:    1. شاعران «جامعه­گرا»، همچون میرزا ابوالقاسم قائم­مقام و نشاط اصفهانی که علاوه­بر شاعری، از سیاستمداران بزرگ ایران نیز بوده و با نگاه تحلیلی به پدیدۀ جنگ نگریسته­اند؛ همچنین شاعرانی چون صبای کاشانی، مجمر اصفهانی، خاوری شیرازی و عبدالرزاق­بیک دنبلی که گرچه قصاید زیادی در مدح شاه و شاهزادگان قاجار سروده­اند، به وقایع جنگ و مسائل جاری کشور نیز بی­توجه نبوده­اند؛ 2. شاعران «غیرجامعه­گرا» همچون سحاب اصفهانی و وصال شیرازی که در فضای ملتهب کشور، صرفاً کارشان ترتیب چند لفظ و به­هم­بافتن چند مصراع در مدح کسان بود. نگارنده در این جستار می­کوشد تا با مطالعۀ آثار و دیوان­های شعرای مکتب بازگشت، واکنش ­آنها را به جنگ ایران و روس بکاود و بازتاب این واقعۀ بزرگ را در اشعارشان بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

• مکتب بازگشت
• جنگ ایران و روس
• قفقاز
• عباس‌میرزا
• فتحعلی‌شاه

عنوان مقاله [English]

A Review on the Reaction of Poets of "Return" Literary School against Russo-Iranian War

نویسنده [English]

• reza ghanbari

چکیده [English]

Russo-Iranian war made the poetry enjoy a new experience entering socio-political issues and react the important events of the time. These long and bloody wars that fought between the 17th and 19th centuries promoted some poets who were active within the framework of the school of "literary return" to react. By studying these reactions the great poets of this period can be classified in to two main groups: 1) the ones who were community-oriented, such as Mirza Abolqasem Qaem-Maqam and Neshat Isfahani who were among Iranian great politicians and had an analytical approach toward war; and 2) the ones who weren't community-oriented, such as Sahab Isfahani and Vesal Shirazi who composed poems putting words together in praise of others. It has been tried, in present essay, to review the reaction of the poets who worked in the school of "literary return" to the Russo-Iranian war and the reflection of this great event in their works, studying their works and divans.  

کلیدواژه‌ها [English]

• "Return" Literary School
• Russo-Iranian War
• Caucasus
• Abbas Mirza
• Fath-Ali Shah