نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

چکیده

زبان، نظامی از روابط متداخل است؛ به­گونه‌ای که مفهوم یک جزء، جز در سایة ارتباط با اجزاء و عناصر دیگر دریافت نمی‌شود. ارتباط بین ساخت‌ها و سازه‌های زبانی بر دو گونه است: رابطة لفظی و رابطة معنایی که هر دو پیوندی عمیق و ناگسستنی با یکدیگر دارند؛ چراکه لفظ در خدمت معنی و وسیله‌ای برای بیان آن است. باتوجه­به اهمیت رابطة معنایی در جمله‌های مرکب، به­ویژه جمله‌های شرطی، پژوهش حاضر بر آن است تا با مداقه در ساخت زبانی جمله‌های شرطیِ زبان فارسی و با تکیه بر روش وصفی ـ تحلیلی، ساخت معنایی این جملات و عوامل مؤثر در افادة معنی شرط را تحلیل و با تأمل در نمونه‌های برگرفته از متون ادب فارسی، نوع ارتباط معنایی دو جمله‌وارة پایه و پیرو شرطی را که موردکم­توجهی دستورپژوهان زبان فارسی قرارگرفته است، بررسی کند. مهم‌ترین دستاوردهای این نوشتار بیانگر آن است که در جملات شرطی رابطة تلازمی، اساس ارتباط معنایی دو جمله‌وارة پایه و پیرو به­شمارمی‌رود و این رابطة معنوی، خود به دو گونة تلازمی سببی و تلازمی غیرسببی تقسیم می‌شود.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Semantic Relationship between Main and Consequence Clauses in Conditional Sentences

نویسندگان [English]

  • seyedmohammad ebnorasool 1
  • somaye kazemi 2
  • mehri kazemi 3

چکیده [English]

Language is a system of overlapping relations, in a way that the concept of a component would not be transferred except in relation with other components and elements. There are two types of relationship between the linguistic structures: verbal and semantic relationships which are intimately linked to each other, because the word holds the meaning and is a means to express it.  Considering the importance of semantic relations in compound sentences and conditional sentences in special, it has been tried in present essay through a descriptive – analytic method, to study the semantic  structure of these sentences, the factors affect the meaning expression, and the relation between the main and the consequence clauses(protasis and apodosis clauses) of conditional sentences - as a matter has been neglected by Persian grammarians, scrutinizing the linguistic structures of the Persian conditional sentences have been selected from Persian literary works. The main achievements of this paper indicate that there is a semantic correlation between the main and the consequence clauses in conditional sentences, and this semantic relation divides in to two types of causative and non-causative correlation. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian language
  • conditional sentences
  • Main Clause(protasis)
  • Consequence Clause(apodosis)
  • Semantic Relationship
آل­احمد، جلال (1388)، از رنجی که می‌بریم، چاپ دوم، تهران، آدینة سبز.
آل­احمد، جلال (1383)، خسی در میقات، چاپ دهم، تهران، فردوس.
آل­احمد، جلال (1387)، سرگذشت کندوها، تهران، آدینة سبز.
جمال­الدین، مصطفی (1980م)، البحث النحوی عند الأصولیین، بغداد، دارالرشید للنشر.
حافظ، شمس­الدین محمد (1371)، دیوان، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران، اقبال.
خانلری، پرویز (1370)، دستور زبان فارسی، چاپ دوازدهم، تهران، توس.
دهخدا، علی‌اکبر (1363)، امثال و حکم، چاپ ششم، تهران: سپهر.
سپهری، سهراب (1389)، اتاق آبی، تهران، مرز فکر.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1369)، گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران، خوارزمی.
شفائی، احمد (1363)، مبانی علمی دستور زبان فارسی، تهران، نوین.
عالی عباس‌آباد، یوسف (1385)، فرهنگ درست‌نویسی سخن، به سرپرستی حسن انوری، تهران، سخن.
قمی، عباس (1386)، کلیات مفاتیح الجنان، ترجمة مهدی الهی قمشه‌ای، چاپ هفتم، قم، شهاب.
کاظمی‌ نجف‌آبادی، سمیه و دیگران (1395). «حرف شرط «اگر» در دستور زبان فارسی و معادل‌های آن در زبان عربی»، فنون ادبی، سال 8، ش 1، 27 ـ 42.
کریری، ناصر بن محمد (1425 ﻫ)، أسلوب ­الشرط بین النحویین و الأصولیین، الریاض، جامعةالإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
محتشمی، بهمن (1370)، دستور کامل زبان فارسی، تهران، اشراقی.
مظفر، محمدرضا (1405 ﻫ)، أصول الفقه، بی‌‌جا، دانش اسلامی.
مظفر، محمدرضا (1371)، اصول فقه، ترجمة علیرضا هدائی، جلد 1، چاپ دوم، تهران، حکمت.
مظفر، محمدرضا (1388 ﻫ)، المنطق، جلد 2، طبعة الثالث، النجف، النعمان.
معین، محمد (1371)، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر.
مقربی، مصطفی (1375)، هژده گفتار (مجموعه مقالات)، تهران، توس.
نحلة، محمودأحمد (1408 ﻫ. 1988م)، مدخل إلی دراسة الجملة العربیة، بیروت، دار النهضة العربیة للطباعة والنشر.
ابن­مقفع، نصر‌الله منشی (1385)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی، چاپ 29، تهران، امیر کبیر.
وحیدیان­کامیار، تقی (1364)، «جمله‌‌های شرطی در زبان فارسی»، زبان­شناسی، ش 2، 43ـ 56.
وزین­پور، نادر (1375)، دستور زبان فارسی آموزشی، چاپ سوم، تهران، معین.