نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

2 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

عبهرالعاشقین سرشار از صور­­خیال است. ذهن پویای روزبهان موجب شده است گاه سلسله­ای از تشبیهات به­هم­پیوسته در این اثر مشاهده شود که در این مقاله با الهام از نظریة «استعارة مفهومی» در قالب طرحی با عنوان «تشبیه حوزه­ای» بررسی می­شوند. در تشبیه حوزه­ای، عناصر و لوازم یک مجموعه در تطابق با عناصر و لوازم مجموعه­ای دیگر قرارمی­گیرد؛ یعنی یک تشبیه به‌عنوان تشبیه اصلی در رأس است و تشبیهات دیگر که همان اجزاء، لوازم یا ویژگی‌های هر دو مجموعه است، با عنوان تشبیهات فرعی موردتطابق و تشابه قرارمی­گیرد. پس از استخراج و تحلیل جملات تشبیهی که دربارة عشق در عبهرالعاشقین آمده است، چنین دریافت می­شود که در کل اثر بسیاری از تشبیهات با یکدیگر در ارتباط­اند؛ به همین سبب، ساختار تشبیه حوزه­ای بستری مناسب برای تحلیل و بررسی تشبیهات این اثر عرفانی است. طی این پژوهش 44 تشبیه حوزه­ای دربارة عشق از عبهرالعاشقین استخراج و تحلیل شد. همچنین عوامل شکل­گیری تشبیهات حوزه­ای در چهار گروه بدین شرح تقسیم­بندی شدند:  1- تناسبات و ملازمات، 2- اجزا و اعضای مشبه­به، 3- نتایج حاصل از مشبه­به و 4- ویژگی و صفات   مشبه­به.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Domain of Lovein Abhar-Al Asheghin by RoozbehanBaghli

نویسندگان [English]

  • hosein aghahoseini 1
  • seyed aliasghar mirbaghri 1
  • maryam nafli 2

چکیده [English]

Abhar-Al Asheghin is full of imageries. The active mind of Roozbahan has rendered the work with a chain of connected similes .
In this paper, inspired by the conceptual metaphor theory and in a framework called as “ Domain Simile” these similes were studied. In “ domain Simile” , the elements of one domain or category are in concordance with elements of another domain;a simile is considered as the main one on the top and other similes which are in fact the very parts, means or features of the two domains would undergo contrastive analysis as subsidiary similes.
After analyzing the simile combinations , phrases and sentences about love in Abhar-Al Asheghin, it was concluded that many of these similes are connected in the whole workand therefore, the domain simile structure is a good ground for analysis of similes. Forty four domain similes about love were derived from it and went through analysis. Moreover, the factors involved in creating and innovating domain similes were classified into two categories: 1) analogies and adjuncts 2) parts and elements of the object of simile 3) the obtained results of the object of simile, 4) the features and attributes of the object of simile.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abhar-Al Asheghin
  • Love
  • Simile
  • Metaphor
  • conceptual metaphor
  • domain simile
آقاحسینی، حسین و زهرا آقازینالی (1386)، «مقایسة اجمالی صورخیال در بلاغت فارسی و انگلیسی»، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، دورة اوّل، ش 1، 49- 77.
بزرگ­ بیگدلی، سعید و دیگران (1385)، «بررسی سبک نثر شاعرانه در عبهرالعاشقین»، پژوهش زبان و ادب فارسی، ش 6، 21ـ 49.
بقلی، روزبهان (1337)، عبهرالعاشقین، تصحیح هانری کربن و محمد معین، تهران، انستیتو ایران و فرانسه.
بقلی، روزبهان (1393)، منطق­الاسرار ببیان­الانوار، تصحیح سیدعلی­اصغر میرباقری­فرد و زهره نجفی، تهران، سخن.
جرجانی، عبدالقاهر (1389)، اسرارالبلاغه، ترجمة جلیل تجلیل، چاپ پنجم، تهران، دانشگاه تهران.
راسخ­مهند، محمد (1392)، درآمدی بر زبان­شناسی شناختی (نظریه­ها و مفاهیم)، چاپ سوم، تهران، سمت.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1366)، صورخیال در شعر فارسی، چاپ سوم، تهران، آگاه.
فتوحی، محمود و مریم علی­نژاد (1388)، «بررسی رابطة تجربة عرفانی و زبان تصویری در عبهرالعاشقین»، ادب­پژوهی، دورة سوم، ش 10، 7ـ 25.
عسکری، ابوهلال­ حسن بن عبدالله (1327)، معیارالبلاغه؛ مقدمه­ای بر مباحث علوم بلاغت به انضمام ترجمة کتاب صناعتین (نظم و نثر عربی)، ترجمة محمدجواد نصیری، تهران، دانشگاه تهران.
قائمی­نیا، علیرضا (1390)، معناشناسی شناختی قرآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
لیکاف، جورج (1390)، «نظریة معاصر استعاره»، ترجمة فرزان سجودی، استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی­آفرینی؛ مجموعه مقالات زبان­شناسی، به کوشش فرهاد ساسانی، چاپ دوم، تهران، سورة مهر، 135ـ231.
میرباقری­فرد، سیدعلی­اصغر و مسعود آلگونه جونقانی (1389)، «تحلیل فرمالیستی زبان عرفانی: لوازم و عواقب آن»، جستارهای ادبی، س 43، ش 170، 27- 48.
Kovecsec, Z. )2010(, Metaphor, Landon, New York, Routledge.
Lakoff , G & M . Johnson. (2003), Metaphors we live by، London، The University of Chicago press.
Lakoff, G. (1992),The contemporary Theory of Metaphor, in Andrew Ortony (ed), (1992,2nd ed), Metaphor, and Thougth, Cambridge University press.