نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• تقی پورنامداریان ¹
• لاله معرفت ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

«تقابل‌های هم‌جوار» (همنشینی دو رکن متقابل)، اصطلاحی است در پیوند با علم معانی نحو. این اصطلاح، هنرسازه‏ای پنهان در مثنوی است که در این نوشتار براساس نظریة نظم (ساخت) و علم معانی نحو، ساخت‏های گوناگون و الگوهای متنوع آن تبیین و تحلیل شده‌است؛ ازجملة این الگوهای تقابلی عبارت­اند از: تقابل‎های هم‌جوار در یک جمله با هویّت دستوری یکسان (تقابل‎های معطوف، تقابل‎های هم‌جوار مضاف و مضافٌ‎إلیهی و موصوف و صفتی)، تقابل‎های‌ هم‌جوار در یک جمله با هویّت دستوری ناهمسان و تقابل‎های هم‌جوار در دو جمله شامل تقابل‎های عطفی و غیرعطفی. همراهی این الگوها با دیگر عناصر زیبایی‎شناسی چون انواع آرایه‎های بلاغی و موسیقی کلام، بر ظرفیّت معنایی و حسن بلاغی آنها می‎افزاید. این گونه‎گونی موجب پویایی زبانی، بلاغی و معنایی هر چه بیشتر شعر مولانا شده است. بسامد فراوان این هنرسازه، ویژگی‏ای سبکی در شعر مولانا آفریده‌ است و گذشته از تأثیر بلاغی و زیباشناسانه در القای زمینة معنایی سخن، به‎ویژه در اندیشه‎های بنیادین ذهن مولانا مؤثر است. در این نوشتار، تقابل‎های هم‌جوار معرفی و ساختار نحوی ابیاتی که شامل این هنرسازه‌اند، تحلیل زیباشناسی شده­اند.

کلیدواژه‌ها

• مثنوی
• سبک‏شناسی
• تقابل‌های هم‌جوار
• علم معانی نحو

عنوان مقاله [English]

Conterminous Opposition, an Eloquent and Meaning-maker Element in Masnavi

نویسندگان [English]

• taghi poornamdarian ¹
• laleh marefat ²

چکیده [English]

The "conterminous opposition" (the companion of two opposite pillars) is a term connects with rhetoric of syntax. This term is a kind of hidden structural art of Masnavi and several structures and different models of this art are going to be analyzed and explained on the basis of construction theory and rhetoric of syntax in present essay. Conterminous opposition in a sentence with similar grammatical identity (focus oppositions; the possessive conterminous oppositions and adjectival conterminous oppositions), conterminous opposition in a sentence with dissimilar grammatical identity, and conterminous opposition in two sentences including conjunctive and non-conjunctive oppositions are some of the oppositional models. Association of these models with other aesthetic elements such as different types of rhetorical techniques and the music of speech increases the meaning potential and their rhetorical elegance. This diversity has made Mowlavi's poetry being more dynamic linguistically, rhetorically and syntactically. The high frequency of this structural art has created a stylistic feature in the poetry of Mowlavi and impacts the semantic induction of his speech, especially the fundamental ideas of his mind, in addition to its rhetoric and aesthetic aspects. The conterminous oppositions have been introduced in present essay and the syntactic structure of the lines include this structural art has been analyzed aesthetically.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• : Masnavi
• Stylistics
• Conterminous Oppositions
• Rhetoric of Syntax