نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• علیرضا محمدی کله سر

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

چکیده

هجویری در تعاریف خود از مبانی و اصطلاحات تصوف، ضمن پایبندی به سنت­های پیشین از روشی خاص نیز بهره گرفته است که می­تواند تفاوت­های نگاه وی به این مقولات را توجیه کند. هدف این مقاله بررسی اصول روش­شناختی هجویری به منظور تحلیل رویکرد وی در تعریف اصطلاحات تصوف است. مهم­ترین اصول روش­شناختی در کشف ­المحجوب عبارت از محوریت فنا و تأکید بر محدودیت­های ذاتی بشری است. هجویری در بخش­های مختلف تعریف، تفسیر، مقایسه و نقد اصطلاحات تصوف، با تکیه بر یکی از این اصول دیدگاه­های خود را بیان کرده است. وی در تعریف اصطلاحات و در نقد کارآیی آنها، بیشتر بر اصل نخست؛ در نقد تعاریف دیگران، بیشتر بر اصل دوم و در مقایسة اصطلاحات، بر هر دو اصل تکیه می­کند. اصول یاد شده به تأویل­های هجویری از آیات، تمثیل­ها و داستان­واره­ها نیز جهت می­دهد. این اصول، ارتباطی معنایی را میان اصطلاحات تصوف در کشف ­المحجوب آشکار می­کند و نگاه هجویری را در مرز دو وجه تعریف­پذیری و تعریف­ناپذیری اصطلاحات در نوسان نگاه می­دارد.

کلیدواژه‌ها

• هجویری
• روش‌شناسی
• اصطلاح‌شناسی
• تصوف
• فنا

عنوان مقاله [English]

Hujviri’s Methodology in Defining and Criticizing the Sufism Terminology

نویسنده [English]

• Alireza Mohammadi Kaleh-Sar

چکیده [English]

Adhering to the old traditions, Hujviri employs a particular method in his own definitions of the principles and terminology of Sufism that can justify his different comment on such matters. Present essay is to study Hujviri’s methodological principles to analyze his approach in definition of mystical terms. Centrality of human annihilation and the focus on his inherent limitations are the most important methodological principles of Hujviri in Kashf al-Mahjub. Emphasizing one of these principles, Hujviri has expressed his ideas in different sections of definition, interpretation, comparison and evaluation of Sufism terminology. He focuses more on the first principle to define the terms and to criticize their efficiency; on the second principle to evaluate the others' definitions; and on both principles to compare the terms. The above-mentioned principles make the direction of Hujviri’s hermeneutic of Qur'anic verses, allegories and stories clear. They also reveal a semantic relation in Sufism terms in Kashf al-Mahjub and fluctuate Hujviri’s viewpoint between definability and indefinability of terms. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Hujviri
• methodology
• Terminology
• Sufism
• Annihilation