نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• شهرام آزادیان ¹
• محمدعلی اجتهادیان ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

جامع­ التمثیل را محمدعلی حبله‌رودی در قرن یازدهم تألیف کرده است. این کتاب مجموعه‌ای است از امثال و حکم و نیز حکایات و مواعظ مرتبط با آنها. از این کتاب نسخه‌های خطی فراوانی در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است. نگارندگان در تلاش برای تصحیح انتقادی این کتاب متوجة دو تحریر متفاوت از آن شدند. کلیات این دو تحریر یکسان است، اما در برخی از مطالب و نیز شیوۀ نگارش با هم تفاوت‌های اساسی دارند. این مقاله به تفاوت‌های این دو تحریر و دلایل ترجیح یک گروه از نسخه‌ها بر دیگری می‌پردازد و می‌کوشد علل و انگیزه‌های به وجود آمدن این دو تحریر را بررسی کند؛ تا آنجا که در نهایت درمی‌یابیم آنچه به عنوان جامع التمثیل در ایران رایج است صورتی بسیار متفاوت از اصل کتاب حبله‌رودی است و احتمالا کسی در این کتاب دست برده و مطالبی را از آن کاسته یا به آن افزوده است تا جامع التمثیل به قامت کتابی صرفاً واعظانه درآید و به عبارت دیگر، وجه وعظ‌آمیز و اخلاقی و مذهبی این کتاب بر وجه ادبی آن غلبه کند.

کلیدواژه‌ها

• ‌جامع التمثیل
• مجمع الأمثال
• ضرب‌المثل
• موعظه
• حکایت
• تحریرهای متفاوت

عنوان مقاله [English]

Two Versions of Jāmiʻ al-Tamthīl

نویسندگان [English]

• shahram azadian ¹
• mohammad ali ejtehadian ²

چکیده [English]

Jāmiʻ al-Tamthīlwas written in 11^th Century AH. by Muḥammad ʻAlī Hablehrūdī. This book is a collection of proverbs, insights and anecdotes and some sermons associated with them. There are a lot of manuscripts of this book in different libraries all over the world. The authors have found two different forms of writing through their critical corrections. Although both forms are generally similar, they are fundamentally different in content and style of writing. The differences between these two forms of writing and the reasons why one of them is preferred are payed attention, in present essay, and the incentives which made them to exist are studied. The results show what we know as Jāmiʻ al-Tamthīl in Iran is a different manifestation of Hablehrūdī's work and it is likely that someone has changed it and has added to or reduced its content to make Jāmiʻ al-Tamthīl seem as a merely preaching book, or in other word, or to help its preaching, ethical and religious aspects to overcome its literary aspect.

کلیدواژه‌ها [English]

• Jāmiʻ al-Tamthīl
• Majma' al-Amthal
• proverb
• Preaching
• Allegory
• Diferent Forms of Writing