نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• عبدالرضا سیف ¹
• محمدجواد عظیمی ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

واژۀ «دور» در عروض قدیم به کار رفته، اما دربارة اوزان دوری بحث نشده است. در عروض جدید، اصطلاح «اوزان دوری» به گروهی از اوزان متناوب­الارکان اطلاق می­شود که قرارگرفتن هجای کشیده به جای هجای بلند در انتهای نیم­مصراع، خللی در وزن آن ایجاد نمی­کند و شاعر مجاز است در نیم­مصراع این اوزان، همانند پایان مصراع، از هجای کشیده به جای هجای بلند استفاده کند. تعریف وزن دوری، شرایط و ویژگی­های آن همواره محل اختلاف صاحب­نظران علم عروض بوده است. در این مقاله ضمن بررسی اصطلاح دور در موسیقی و عروض قدیم و تبیین شرایط اوزان دوری، تحلیلی انتقادی از ویژگی­های اوزان دوری و تفاوت آن با دیگر اوزان متناوب­الارکان ارایه می­شود. در ادامه ضمن تعریف دو مشخصۀ «دورة تناوب» و «مدت سکوت در نیم­مصراع» برای اوزان شعر فارسی، منشاء اختیار شاعری در اوزان دوری بررسی و دربارة وجه تمایز اوزان دوری و غیردوری بر اساس این دو مشخصه بحث می­شود.

کلیدواژه‌ها

• دور
• وزن دوری
• اوزان متناوب‌الارکان
• عروض فارسی و اختیار شاعری

عنوان مقاله [English]

Cycle and cyclic Meter and the origin of Poetic Choice in cyclic Meter

نویسندگان [English]

• Abdoreaz Seif ¹
• Mohammad Javad Azimi ²

¹ Tehran University

² Tehran university

چکیده [English]

The word “Cycle” (Dowr in Persian) has been used in the old prosody, but cyclic meter has been discussed anymore. Cyclic meters, in modern prosody, refers to a group of intermitted-basis meters that standing a long syllable instead of stretched syllable at the end of half-hemistich makes no disorder in the meter, and the poet is allowed to use a stretched syllable in half-hemistich of these meters instead of a long syllable. The definition of cyclic meter and its circumstances have been always controversial between experts. Cycle in music and old prosody, explanation of cyclic meters circumstances, a critical analysis of cyclic meters features and their differences with intermitted-basis meters are being studied in present paper. The definition of "periodicity" and "the silence time in half-hemistich" for the meters in Persian poetry and the origin of poetic license will subsequently be reviewed and the distinction between cyclic and non-cyclic prosodies will be discussed on the basis of these two features.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cycle (Dowr)
• Cyclic Meter
• Intermitted-basis Meters
• Persian Prosody and Poetic License