نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• خدایار صائب

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان

چکیده

در مقالة حاضر، با بررسی گرایش میرزا فتحعلی آخوندزادهبه انجمن فراماسونری و ارتباطش با اعضای فراموش­خانة ملکم­خان، به نمایشنامه­نویسی او از منظر این ارتباط پرداخته­ایم. در این پژوهش ابتدا گرایش آخوندزاده به محافل فراماسونری در تفلیس و ارتباط او با فراموش­خانة ملکم­خان اثبات و به مؤلفه­های فکری مشترک او با فراموش­خانة ملکم­خان و اعضای آن اشاره و سپس جایگاهِ نمایشنامه در اندیشة آخوندزاده تبیین شده­است. همچنین نشان داده­­ایم چگونه انتخاب قالب نمایشنامه از جانب آخوندزاده، در هماهنگی و سازگاری با گرایش­های فراماسونری او بوده ­است. در همین زمینه نمایشنامة «حکایت مسیو ژوردان، حکیم نباتات و درویش مُستعلی­شاه مشهور به جادوگر» تحلیل و بازتاب  اندیشه­های فراماسونری در آن نشان داده ­شده­ است.در این نمایشنامه مسیوژوردان، نمایندة         بینش ­عقلانی­ای است که باب میل آخوندزاده و همفکرانش در فراموش­خانه بود. شهبازبیگ هم که جوانی اهل دانش و شیفتة رفتن به فرنگ است، نمونه­ای از تحصیل­کردگان زمان آخوندزاده است که خواهان بهره­گیری از علوم فرنگ هستند. در مقابل این جبهه، درویش مستعلی­شاه و شخصیت­های زن داستان قراردارند که جهان توسعه نیافته و دور از عقلانیت را نمایندگی می­کنند و از نظر آخوندزاده وجه بارز فرهنگ شرق هستند.

کلیدواژه‌ها

• فراماسونری
• آخوندزاده
• اهداف اجتماعی
• نمایشنامة مسیو ژوردان

عنوان مقاله [English]

Analysis of Freemasonic Thoughts of Akhoondzadeh Based on the Playwriting “Monsieur Jordan”

نویسنده [English]

• Khodāyār Sāeb

چکیده [English]

 
This article is to analyze the tendency of Mirza Fath’ali Akhoondzadeh to freemasonic circle, his relations to the members of Mirza Malkam khan’s freemasonry center and his playwriting on the basis of such relations. Initially, his tendency to freemasonic cycles in Tbilisi and his relations to Malkam khan’s freemasonry center have been proved and   his common intellectual elements with Malkom Khan Freemasonry center and its members are being pointed out; and finally, the position of play in his opinion has been explained. It has been shown how his selection of playwriting was compatible with his freemasonic thoughts. So his play “The story of Monsieur Jordan, the herbalist physician and Dervish Most’ali-shah known as magician” has been scrutinized and its freemasonry thoughts have been reflected. Monsieur Jordan, in this play, is the representative of an intellectual insight which belonged to Akhoondzadeh and his colleagues in freemasonry center. Shahbaz-Beyk, a young scholar who loves to get Europe, is an example of educated people of Akhoondzadeh’s period who were insisted to take advantage of European sciences.  At the other side, Dervish Most’ali-shah and female characters, who obviously represent the eastern culture, are symbols of undeveloped and irrational world from the point of Akhoondzade’s view.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Freemasonry
• Akhoundzadeh
• Social Aims
• the Play of Monsieur Jordan