نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• محمد رضا ترکی

دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

دربارۀ جزئیّات سوانح عمر خاقانی و روابط او با دربارها و حاکمان روزگارش، تحقیقات کاملی صورت نگرفته و سیمای برخی از ممدوحان او در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بی‌شکّ بدون شناخت بایستۀ موقعیّت زمانی و اشارات تاریخی سروده‌های این شاعر بزرگ قرن ششم و شناخت هویّت ممدوحان وی، نمی‌توان درک دقیقی از بسیاری از ابیات و سروده‌های او داشت و حتّی به تصحیح علمی و دقیق سروده‌هایش نائل آمد. یکی از قصاید مشهور خاقانی، سروده‌ای است با ردیف «نماید» که آن را می‌توان اختصاراً «قصیدۀ نماید» یا «شاهد جان» نامید. درمورد اینکه ممدوح این قصیده کیست و نیز تعداد ممدوحان آن، اختلاف نظر جدّی در میان دست‌نوشته‌های دیوان و صاحب‌نظران وجود دارد. نویسنده در مقالۀ خود کوشیده است از رهگذر اسناد تاریخی موجود و با توجّه به نقد و تحلیل دیدگاه‌های خاقانی‌شناسان روزگار، این ابهام تاریخی را برطرف سازد. ضمناً با بررسی نسخه‌های مختلف دیوان خاقانی که مورد نظر مرحوم سجّادی در تصحیح این دیوان بوده و چند نسخۀ دیگر، ثابت کرده که این ابهام و اختلاف نظرهای پدیدآمده پیرامون ممدوح این قصیده، ناشی از اشکالی اساسی در نسخۀ بریتیش میوزیوم ـ نسخۀ اساس چاپ سجّادی ـ از دیوان خاقانی است.
 
 

کلیدواژه‌ها

• واژه‌های کلیدی: خاقانی شروانی
• قصیدۀ شاهد جان
• ممدوحان خاقانی
• سیف‌الدّین صاحب موصل
• نسخۀ لندن

عنوان مقاله [English]

The Unknown Praised Character in Khāqānī's Works and an Important Point about the Version of his Divān in British Museum

نویسنده [English]

• mohammad reza torki

چکیده [English]

There has not yet accomplished a comprehensive research on the  details of  Khāqānī's life incidents and his relationship with the courts of the kings and the lords ruled during his period, so a very vague image has remained of the faces of his praised ones. It would be undoubtedly impossible to get a minute understanding of the poems of this great poet of 12^th century or even to try to correct them carefully and academically without suitable information on his time situation, historical points on his works and realizing the identity of his praised characters.   One of Khāqānī's celebrated poems is a ballad with the word “namāyad” as its rhyme which can be briefly called “namāyad ballad” or Shāhed-e-jān (the soul-mate). Who is the one has been admired in this ballad? There is a fierce controversy between the experts and of course the manuscript versions of Khāqānī's Divān about the quantity and the identity of the admirer(s). We are going, in present paper, to make this historical ambiguity clear via existing historical documents and taking the analysis of contemporary Khāqānī experts in to consideration. Additionally, it would be proved that the above mentioned ambiguity and the controversies surrounded the praised character in this ballad are all the result of a fundamental problem in the version of Khāqānī's Divān available in British Museum (on which Sadjadi had edited).
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Khāqānī Sharvānī
• Shāhed-e-jān ballad
• Khāqānī's praised characters
• Seif-al-Din Sahib of Mosul