نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه کردستان

2 دانش آموخته دانشگاه کردستان

چکیده

نظر به اهمّیّت رمزپردازی روایت‌های عرفانی و لزوم تفسیر آنها برای درک متن و حصول کارکردهای روایی آن، در مقالۀ حاضر، روایت‌های سه اثر اصیل و تأثیرگذار کشف‌المحجوب و ترجمۀ رسالۀ قشیریّه و تذکرةالاولیا نشانه‌شناسی شده است. یکی از شیوه‌های کارآمد نشانه‌شناسیِ متناسب با روایت‌های عرفانی، روش چارلز پیرس است. با توجّه به اهمّیّتی که پیرس برای تعبیر و تفسیر قائل است و بر کارکرد ارجاعی نشانه‌ها تأکید می‌کند، نشانه‌های تجربۀ دینی روایت‌ها در سه اثر مذکور به روش پیرس بررسی شده است. نشانه‌های تجربۀ دینی روایت‌ها در دو دستۀ طربناکی و هیبتناکی جای می‌گیرند. تجربۀ طربناکی، حاصل مواجهۀ «من و تویی» با امر قدسی است و سرشار از شور و شادی. تجربۀ هیبتناکی در مواجهۀ «ما و تویی» با امر قدسی روی می‌دهد و لبریز از هراس و حیرانی است. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌دهد بسیاری از نشانه‌ها چندلایه است و کارکرد ارجاعی دارد؛ روساخت‌های متعدّد نیز در افق‌های فرهنگی مختلف، ابزاری برای انتقال و انعکاس احساس و تجربۀ امر قدسی و تجربۀ دینی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Semiotics of Religious Experiences in Mystical Prose Texts

نویسندگان [English]

  • timmor malmir 1
  • hadi degani 2

چکیده [English]

According to the importance of symbolism in mystical narratives, and of course to the existence of a need for them to be interpreted in order to understand the text and its narrative details, we have analyzed three authentic and effective works: initially Tazkirat al-Awliyā by Attar, secondly Kashf-ol-Mahjoob by Hojviri and at the end Resaleh of Ghoshairieh by Ghoshairi through a semiotic approach. The method of Charles Pierce is one of the most effective methods suitable for the narratives of mystical semiotics. He pays more attention to the importance of interpretation and explanation and emphasizes on referential function. So, using his method, we have studied the symbols of the religious experiences in three above-mentioned works.  The symbols of religious experience narratives appear in two categories of Delight and Fear. The root of the delight experience, which is full of joy and happiness, is in the encounter of “You and I” to a sacred existence. The root of the fear experience, which is full of bewilderment and horror, is in the encounter of “You and We” to a sacred existence. The results of this research show that many of these multi- layer symbols have referential functions. There are several means of transmission and reflection for the feeling sacred existence and religious experience in different cultural horizons.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • sacred existence
  • Religious experience
  • Mystical narrative
  • Fear
  • Delight
  • Semiotics
قرآن کریم.
اتو، رودلف (1380)، مفهوم امر قدسی، ترجمۀ همایون همّتی، تهران، نقش جهان.
استیس، والتر ت. (1388)، عرفان و فلسفه، ترجمۀ بهاءالدّین خرّمشاهی، تهران، سروش.
امینی، عالیه (1390)، «قابلیّت‌های تصویری نمادها در هنر دینی»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 152، ص 82-88.
باقرشاهی، علی‌نقی (1390)، «رویکرد دینی رادا کریشنان»، فلسفۀ دین، سال 8، شمارۀ 9، ص 53-71.
پورنامداریان، تقی (1375)، دیدار با سیمرغ: هفت مقاله درعرفان و شعر و اندیشۀ عطّار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ترزا و دیگران (1389 )، دربارۀ تجربۀ دینی، ترجمۀ مالک حسینی، تهران، هرمس.
چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران، سوره مهر.
زرّین‌کوب، عبدالحسین (1389 الف)، ارزش میراث صوفیّه، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــ (1389 ب)، دنبالۀ جستجو در تصوّف ایران، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــ (1390)، جستجو در تصوّف ایران، تهران، امیرکبیر.
سجودی، فرزان (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران، علم.
شبستری، محمّد (1381)، نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران، طرح نو.
عطّار، فریدالدّین محمّد (1391)، تذکرةالاولیا، تصحیح محمّد استعلامی، تهران، زوّار.
فروهر، نصرت‌االله (1387)، سرچشمه‌های عرفان، تهران، افکار.
فعّالی، محمّدتقی (1381)، «تجربه‌گرایی دینی و قرائت‌پذیری»، کتاب نقد، شمارۀ 23، ص 39-54.
قشیری، عبدالکریم بن هوزان (1381)، رسالۀ قشیریّه، ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران، علمی و فرهنگی.
گیرو، پی‌یر (1380)، نشانه‌شناسی، ترجمۀ محمّد نبوی، تهران، آگاه.
کمبل، جوزف (1383)، اساطیر مشرق‌زمین، ترجمۀ علی‌اصغر بهرامی، تهران، جوانۀ رشد.
ـــــ (1389)، قدرت اسطوره، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران، مرکز.