نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 دانشجوی دوره دکتری دانشگاه تهران

چکیده

تشبیهْ اساسی‌‌ترین رکن دستگاه بلاغی است که تصاویر دیگر مانند استعاره و تشخیص و کنایه از آن ناشی می‌‌شوند. در این تحقیق، انواع تشبیهات ویس و رامین و خسرو و شیرین، از وجوه مختلف ـ نظیر وجه شبه، ادات تشبیه، حسّی و عقلی بودن، مفرد و مرکّب بودن، ساختار ظاهری، بسامد به‌کارگیری تشبیه، تصاویر مشترک در هر دو اثر ـ بررسی و دسته‌‌بندی و مقایسه شده و پس از تطبیق انواع تشبیهات، تحلیلی علمی و آماری از آن  ارائه شده است. مسئلة اصلی پژوهش، مقایسة انواع تشبیهات این دو اثر از لحاظ وجوه مذکور برای مشخّص کردن میزان ابتکار و تقلید نظامی از فخرالدّین اسعد گرگانی است. داستان خسرو و شیرین، 5300 بیت است که در 1005 بیت (19 درصد) تشبیه دیده می‌‌شود و ویس و رامین با 8300 بیت، 1260 تشبیه (5/15 درصد) دارد. از نکات مهمّ این تحقیق، وجه شبه‌‌های نو و ابداعی در بیشتر تشبیهات نظامی است که بیانگر ابتکار و خلّاقیّت وی در آوردن معانی و مضامین تازه است. همچنین تصاویر و تشبیهات مشترکی بین هر دو اثر وجود دارد که نشان‌دهندة بهره‌‌گیری نظامی از مضامین ویس و رامین است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Simli Structure in Khosrow and Shirin, and Veis and Ramin

نویسندگان [English]

  • rohola hadi 1
  • zeinab nasiri 2

چکیده [English]

Simile is the most important principle of rhetorical figures that other principles such as metaphor, metonymyandallusion are caused by it. In this study, different types of imagery have been evaluated, classified, and compared with each other in Veis and Ramin, and Khosrow and Shirin from the various common aspects such as analogies, metaphors, similes, emotionality or rationality, simplicity or complexity, their ostensible structure, the frequency of similes have been uses and etc. and, at the end, a scientific statistical analyses is presented through the comparison of [1]several types of similes. As the main issue of our study, we’ve compared the types of similes, in terms of the aforementioned modes, to determine the rate of innovation and imitation of Nizami from Fakhr al-Din As'ad Gorgani’s works. The story of Khosrow and Shirin consists of 5300 verses that simile has been used in 1005 verses of it (19 percent). Veis and Ramin also consists of 8300 verses that simile has been used in 1260 verses (15.5 percent).Of the most important aspects of this study are the new and innovative similes Nizami has used in his poems, what shows his ability to create new meanings and themes. Also there are common similes and imageries in the works of both poets; what indicates thatNezami has utilized the themes of Gorgani’s Veis and Ramin repeatedly.



 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Simile
  • metaphorical structures
  • Veis and Ramin
  • Khosrow and
منابع
آقاحسینی، حسین (1387)، «تشبیه مرکّب در غزل سبک عراقی»، پژوهشنامة ادب غنایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارة یازدهم.
ارسطو (1387)، فنّ شعر، ترجمة عبدالحسین زرّین‌کوب، چاپ ششم، تهران، امیرکبیر.
اسکلتن، رابین (1375)، حکایت شعر، ترجمة مهرانگیز اوحدی، تهران، میترا.
بهار، محمّدتقی (1381)، سبک‌شناسی نثر، جلد دوم، تهران، زوّار.
پورنامداریان، تقی (1381)، سفر در مه، تهران، نگاه.
رضایی جمکرانی، احمد (1384)، «نقش تشبیه در دگرگونی‌‌های سبکی»، دوفصلنامة پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه قم، شمارة پنجم.
زنجانی، برات (1377)، صور خیال در خمسة نظامی، تهران، امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1368)، موسیقی شعر، تهران، آگاه.
ـــــــــــــــ (1370)، صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه.
شمیسا، سیروس (1379)، سبک‌شناسی شعر، تهران، فردوسی.
ـــــــ (1386)، بیان، چاپ دوم، تهران، میترا.
صفوی، کورش (1380)، از زبان‌شناسی به ادبیّات (شعر)، تهران، پژوهشگاه هنر و اندیشة اسلامی.
طالبیان، یحیی (1378)، صور خیال در شعر شاعران سبک خراسانی، کرمان، عماد کرمان.
فخرالدّین اسعد گرگانی (1349)، ویس و رامین، تصحیح ماگالی تودوا و الکساندر گواخاریا، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
فرشیدورد، خسرو (1349)، نقد شعر فارسی، تهران، وحید.
کروچه، بندتو (1344)، کلّیّات زیباشناسی، ترجمة فؤاد روحانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
نبی‌لو، علیرضا (1389)، «مقایسة ساختار تشبیهات مخزن‌الاسرار و مطلع‌الانوار»، فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، شمارة دوم.
نظامی، الیاس بن یوسف (1388)، خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ نهم، تهران، قطره.
همایی، جلال‌الدّین (1354)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران، دانشگاه سپاهیان انقلاب.