نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه مازندران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مازندران

چکیده

پروین اعتصامی از شاعران برجستة ایران در عصر مشروطه و رضاشاه است که با تکیه بر میراث ادبیّات کلاسیک فارسی، اشعار‌ی با مضامین اخلاقی و درون‌مایه‌های نو‌ظهور سیاسی و اجتماعی در حوزة ادبیّات رمانتیک پدید آورد.مکتب رمانتیسم، در پی تغییر ساختار سیاسی ـ اجتماعی کشورهای غربی در سدة هجدهم و افول کلاسیسیسم، تحت تأثیر اندیشه‌های روشنفکران عصر جدید اروپایی شکل گرفت و سپس در دیگر نقاط جهان و البتّه متناسب با فضاهای جدید، صورت‌بندی‌های تازه گرفت.
در ایران عصر مشروطه نیز، در پی تحوّلات و تغییر ساختار سیاسی و تا حدّی اجتماعی ایران، ادبیّات و به‌‌ویژه شعر به عنوان مهمّ‌‌ترین رسانة فرهنگی، از این رخداد متأثّر شد. این اثرگذاری در شعر پروین، بیشتر به صورت انتقاد از بی‌عدالتی‌های موجود، احیای حقوق مظلومان و تهی‌دستان، مساوات‌طلبی، توجّه به وضع زنان، نقد سیاسی و... با زبانی نمادین ـ رمانتیک و تعلیمی دیده می‌شود. این پژوهش، به شیوة تحلیلی، به بررسی تأثیر مکتب رمانتیسم بر شعر پروین اعتصامی می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Romanticism in the Poetry of Parvin E'tesami

نویسندگان [English]

  • qodsiye rezvaniyan 1
  • maryam mamodi 2

چکیده [English]

Parvin E'tesami is one of the famous outstanding Persian poets of the constitutional era and also the reign of Pahlavi I who composed her poems based on Persian classical literature with moral contents and new political and social themes in the field of didactic literature. Under the influence of European newfangled intellectuals, Romanticism formed during 18th century and devided into different branches of thought entering other parts of the world, when social-political changes made Classicism to be declined in western countries. During the constitutional era, following the political changes and the social developments occurred in Iran, Literature – especially the poetry, as the main cultural medium of the period was deeply influenced by the process. The effect is manifested in Parvin’s poetry as a criticism on injustices, taking the rights of the oppressed of her society, paying attention to the rights of women and to show her political protest. Accordingly, the present research has been accomplished to study the social poems in Parvin’s poetry to make the influence of romanticism on her poem through an analytic approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poetry
  • Parvin E'tesami
  • Romantic school
  • Social Romanticism
  • Political and social themes
منابع
آجودانی، لطف‌الله (1387)، روشنفکران ایران، چاپ دوم، تهران، اختران.
آدمیّت، فریدون (1387)، ایدئولوژی نهضت مشروطیّت ایران، چاپ اوّل، تهران، گسترده.
آژند، یعقوب (1363)، ادبیّات نوین ایران (از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی)، چاپ اوّل، تهران، امیرکبیر.
اشرف‌زاده، رضا (1381)، «رمانتیسم، اصول و نفوذ آن در شعر معاصر ایران»، نشریّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی مشهد، سال سی‌وپنجم، شمارة یکم و دوم.
اعتصامی، پروین (1333)، دیوان اشعار، به کوشش ابوالفتح اعتصامی، چاپ چهارم، تهران، چاپخانة مجلس.
امین‌پور، قیصر (1384)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی.
باوره، موریس (1390)، «تخیّل رمانتیک»، ترجمة فرحید شیرازیان، ارغنون، شمارة دوم.
برلین، آیزایا (1387)، ریشه‌های رمانتیسم، ترجمة عبدالله کوثری، چاپ دوم، تهران، ماهی.
پاکباز، رویین (1354)، بررسی هنری و اجتماعی امپرسیونیسم، چاپ دوم، تهران، زر.
پاینده، حسین (1390)، «ریشه‌های تاریخی و اجتماعی رمانتیسم»، ارغنون، شمارة دوم.
پریستلی، جی‌بی (1352)، سیری در ادبیّات غرب، ترجمة ابراهیم یونسی، چاپ اوّل، تهران، جیبی.
پور‌علی‌‌فرد، اکرم (1382)، «رمانتیسم اروپا در شعر فارسی»، نشریّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی تبریز، سال چهل‌وششم، شمارة صدوهشتادوهشتم.
تسلیمی، علی (1387)، گزاره‌هایی در ادبیّات معاصر ایران (شعر)، چاپ دوم، تهران، اختران.
ثروت، منصور (1390)، آشنایی با مکتب‌های ادبی، چاپ سوم، تهران، سخن.
جعفری، مسعود (1386)، سیر رمانتیسم در ایران: از مشروطه تا نیما، چاپ اوّل، تهران، مرکز.
ذاکرحسین، عبدالرّحیم (1377)، ادبیّات سیاسی ایران در عصر مشروطیّت، جلد دوم، تهران، علم.
رحیمی، مصطفی (1345)، رئالیسم و ضدّ رئالیسم، چاپ سوم، تهران، نیل.
رشیدیان، بهزاد (1370)، بینش اساطیری در شعر معاصر فارسی، چاپ اوّل، تهران، گسترده.
ساچکوف، بوریس (1362)، تاریخ رئالیسم، چاپ اوّل، تهران، تندر.
سیّاح، فاطمه (1383)، نقد و سیّاحت، به کوشش محمّد گلبن، چاپ اوّل، تهران، قطره.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1363)، «دورة مشروطیّت، ادبیّات زندگی، ادبیّات تودة مردم»، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، ادبیّات نوین ایران، چاپ اوّل، تهران، امیرکبیر.
ـــــــــــــــ (1390)، ادوار شعر فارسی (از مشروطیّت تا سقوط سلطنت)، تهران، سخن.
علی‌آبادی، ایرج (1370)، «پروین اعتصامی»، جاودانة پروین اعتصامی، به کوشش حسین نمیمی، تهران، کتاب فرزان.
فتوحی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران، سخن.
فرشیدورد، خسرو (1382)، دربارة ادبیّات و نقد ادبی، جلد دوم، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
کراچی، روح‌انگیز (1383)، پروین اعتصامی، چاپ اوّل، تهران، داستان‌سرا.
لوکاچ، گئورگ (1390)، «در باب فلسفة رمانتیک زندگی»، ترجمة مراد فرهاد‌پور، ارغنون، شمارة دوم.
مشرف آزاد تهرانی، محمود (1367)، هنر و ادبیّات امروز ایران، به کوشش ناصر حریری، بابل، کتابسرا.
ولک، رنه (1390)، «رمانتیسم در ادبیّات»، ترجمة امیرحسین رنجبر، ارغنون، شمارة دوم.
هارلند، ریچارد (1388)، درآمدی تاریخی بر نظریّة‌ ادبیّات از افلاطون تا بارت، چاپ سوم، ترجمة علی معصومی و شاپور جورکش، تهران، چشمه.
هاوکس، ترنس (1377)، استعاره، ترجمة فرزانه طاهری، تهران، مرکز.
هنرمندی، حسن (1349)، آندره ژید و ادبیّات فارسی، تهران، زوّار.
یوسفی، غلامحسین (1370)، چشمة روشن، تهران، علمی.