نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علّامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

غزلیّات مولانا بارها و بارها از جهات مختلف مورد بررسی و تحلیل بزرگان و ادیبان مختلف قرار گرفته است. با توجّه به ساختار غزل و ویژگی‌های آن به عنوان یک قالب شعری و سیر تحوّل و تکامل آن از ابتدا تا عصر مولانا، درمی‌‌‌یابیم که مولوی در غزلیّاتش گویی نوع تازه‌‌‌ای از غزل‌داستانی و روایی را ـ که پیش از او سنایی و عطّار بدان پرداخته بودند ـ به نمایش می‌‌‌گذارد. اینکه مولانا از چه تمهیدات و شگردهایی برای بارورسازی غزل به عنوان بستری داستانی سود جسته است و اینکه غزل‌داستان‌‌‌های او چند گونه هستند و هر یک چه ویژگی‌‌‌هایی دارند، از جمله پرسش‌هایی است که محور اصلی این مقاله را تشکیل می‌‌‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Storytelling in the Sonnets of Shams

نویسندگان [English]

  • Davood Esparham 1
  • Somayyeh Asadi 2

چکیده [English]

Mowlavi’s sonnets have been repeatedly and from different points of views analyzed by several famed literary characters. Considering the structure and features of sonnet, as a poetic form, and its evolution course, it seems that Mowlavi is offering a new version of narrative sonnet – the issue had been paying attention by Attar and Sanaie before him. ‘What measures and techniques had Mowlavi used to enrich his sonnets as the base of storytelling?’ and, ‘what kind of literary genres and features are there in his sonnets?’ are the main questions to be answered in present essay. 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Sonnets of Shams
  • Mowlavi
  • Narration
  • Plot
  • Allusion
ایشانی، طاهره (1389)، «انسجام در غزل فارسی»، رسالة دکتری، دانشگاه خوارزمی.
پورنامداریان، تقی (1364)، داستان پیامبران در کلّیّات شمس، تهران، مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــــــــ (1375)، رمز و داستان‌‌‌های رمزی، چاپ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی.
ـــــــــــ (1380)، در سایة آفتاب، تهران، سخن.
تسلیمی، علی (1383)، گزاره‌‌‌هایی بر ادبیّات معاصر (داستان)، تهران، اختران.
حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدّین (1373)، دیوان اشعار، از نسخة محمّد غنی و قاسم غنی، چاپ هشتم، تهران، انجمن خوشنویسان ایران.
حسین‌‌‌پور چافی، علی (1385)، بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیّات شمس، تهران، سمت.
خلیلی جهان‌‌‌تیغ، مریم (1380)، سیب باغ جان، تهران، سخن.
داد، سیما (1385)،‏ فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران، مروارید.
روحانی، رضا و احمدرضا منصوری (1386)، «غزل روایی و خاستگاه آن در شعر فارسی» پژوهش زبان و ادب فارسی، شمارة ششم.
ستّاری، جلال (1373)، درد عشق زلیخا، تهران، توس.
سعدی، شیخ مصلح‌الدّین (1378)، گلستان، تصحیح محمّدعلی فروغی، تهران، امیرکبیر.
سنایی، مجدود بن آدم، (1383)، حدیقةالحقیقه، تصحیح  سیّد تقی مدرّس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
شریف‌نسب، مریم (1392)، «سیر سبکی داستان در غزلیّات سنایی غزنوی و عطّار نیشابوری»، فصلنامة بهار ادب، سال ششم، شمارة اوّل.
شمیسا، ‌سیروس (1370)، ‌سیر غزل در شعر فارسی، چاپ سوم، ‌تهران،‌ فردوس.
عطّار، فریدالدین (1381)، تذکرةالاولیا، با مقدّمة قزوینی، تهران، پیمان.
عبداللّهیان، حمید (1386)، «داستان بیت، یک قالب داستانی»، فصلنامة پژوهش‌‌‌های ادبی، شمارة پانزدهم.
فاطمی، حسین (1379)، تصویرگری در غزلیّات شمس، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر.
گراوند، علی (1388)، بوطیقای قصّه در غزلیّات شمس، تهران، معین.
میر‌‌‌صادقی، جمال و میمنت میر‌‌‌صادقی (1377)، واژه‌نامة هنر داستان‌نویسی، تهران، مهناز.
میر‌‌‌صادقی، میمنت (1385)، واژه‌نامة هنر شاعری، چاپ سوم، تهران، مهناز.
میرزا‌‌‌لو، کریم (1379)، مولانا در فراق شمس، تهران، امید فردا.
مولانا، جلال‌الدّین (1385)، کلّیّات شمس، تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر، به کوشش ابوالفتح حکیمیان، دورة دو جلدی، تهران، پژوهش.