نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علّامه طباطبایی
چکیده
بخش عظیمی از معارف و علوم اسلامی، جویبارهایی از بحر بیکران قرآن مجیدند. عرفان اسلامی هم که هدفش فهم باطن قرآن است، یکی از این جویبارهاست که در سایة آیات این کتاب آسمانی بالیده است. مثنوی مولانا، شاهکار پیوند عرفان نظری و عملی، نیز هم از جهت صوری و ساختاری و هم از نظر محتوا، از این تأثیر بر کنار نمانده است. مثنوی چون قرآن برای بیان معانی بلند، تمثیل را برگزیده و علاوه بر آن، مولوی از نظر حجم هم به قرآن اقتدا کرده است. وی گاه قصّه‌ای را به شیوة اطناب بیان کرده همچون قصّة موسی، و گاه قصّه و تمثیلی را فقط یک بار و گاه مکرّر آورده که در تمام موارد، از الگوی قرآن پیروی کرده است. علاوه بر این، مولوی نوعی تأثیرپذیری نامرئی نیز از قرآن دارد که ظاهراً ردّ پایی از خود به‌جا نمی‌گذارد، ولی با تأمّل بیشتر می‌توان به آنها هم پی برد. در این مقاله، به موارد مختلف این‌گونه تأثیرپذیری
ـ اعمّ از ساختار و محتوا و... ـ اشاره می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Role of Quran in genesis of Mystical Ideology and its Impact on Mathnavi
نویسنده [English]
- Muhammad Hussein Bayat
چکیده [English]
Most of the Islamic sciences and teachings root in deep knowledge of Quran. Islamic Mysticism which has glorified under the impact of Quranic verses, aims to understand the conscience of Quran. The Rumi’s Mathnavi, as a masterpiece which links theoretical and practical mysticism from the perspective of both structure and content, has been exposed under such efficacy. Just like Quran, Mathnavi uses allegory to express profound meanings and, in addition, its bulk is an imitation to Quran. In Mowlavi’s pattern, impressed by Quranic manner, the stories have been sometimes expressed redundantly, like the story of Moses, and sometimes have been repeated in a very short form. Furthermore, there is a kind of invisible influence of Quran on Rumi’s Mathnavi which is apparently untraceable but can be found through scrutinizing.
کلیدواژه‌ها [English]
- : Mowlavi
- Quran
- Impressibility
- Mathnavi
- Theoretical and practical mysticism
)