نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه قدسی جو لنگرودی ¹
• عالیه یوسف فام ²
• سهیلا قسیمی ترشیزی ²

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکزی،ایران

² استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکزی، ایران

چکیده

چکیده

گمانه‌زن، داستانی است که قوانین جهانش با دنیای واقعی تفاوت دارد؛پادآرمانشهر،آخرالزمان و پساآخرالزمان زیرشاخه‌های این ژانر هستند.این مقاله، با بررسی مشخصه های کاج‌زدگی و باران‌زاد از ضحی کاظمی و مه‌آلود از الیستا آقایی ،علاوه بر بررسی و تصویر نظام های حاکم بر جوامع این داستان ها به بیان شباهت‌ها و تفاوت‌هایشان می پردازد .

نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ویژگی‌های این ژانر در چهار شاخۀ اصلی قرار می‌گیرند: مشخصه‌های حکومتی، بشری، اجتماعی و اقلیمی. کاج‌زدگی در بسامد مشخصه‌های حکومتی نظیر استبداد، تدابیر امنیتی، اتهام و اشد مجازات و مشخصه‌های بشری؛ مانند، عدم هویت و ماشین‌انگاری بشر،پیشتاز است؛در حالی که باران‌زاد کمترین بسامد را دارد. هر سه اثر در شخصیت‌پردازی، همزادپنداری و نمایش بشر اندیشمند و انتقام‌جو که خواهان عشق و زندگی است، مشترک هستند.

در مشخصه‌های اجتماعی، هر سه اثر پیامد یک فاجعۀ انسانی یا طبیعی هستند و در نظام طبقاتی، بیم و امید،هرج و مرج،خیانت و موجودات عجیب مشترکند.کاج‌زدگی،برخلاف دیگر آثار، فاقد دین و رهبر است و نظامی گری در آن مختص حکمران است؛بسامد این مشخصه در مه آلود، بالاترین و در باران زاد پایین ترین است.شرایط اقلیمی هر سه داستان ،در ناکجاآبادی در آینده رخ می‌دهد؛یعنی ،مه‌آلود در سیاره‌ای دور و دو اثر دیگر روی زمین است.

کلیدواژه‌ها

• ادبیات گمانه‌زن
• آخرالزمان
• پادآرمانشهر
• پسا آخرالزمان
• داستان معاصر
• مشخصه

موضوعات

• زبان و ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Features of Speculative Fiction in Three Iranian Novels( Kaj-Zadegi, Meh-Alood, Baran-Zad)

نویسندگان [English]

• Fatemeh Ghodsijoo Langaroudi ¹
• Aliye Yousef Fam ²
• Soheila Ghasimi Tarshizi ²

¹ PhD Student in Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Central Tehran, Iran.

² Assistant Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Central Tehran, Iran.

چکیده [English]

Abstract

Speculative fiction surpasses the rules of our world to create entirely new ones. The sub-genres of dystopian, apocalyptic, and post-apocalyptic fiction consider very extreme circumstances that test human values and survival. This paper compares Kāj-Zadegi and Bārān-Zād by Zoha Kazemi with Mah-Ālood by Alista Aghaei, focusing on their governance systems, societal structures, and defining characteristics. The comparison is done along four dimensions: governance, human experience, social dynamics, and environmental features.

Kāj-Zadegi emphasizes authoritarianism, strict security measures, harsh punishments, and loss of personal identity through mechanization. In contrast, Bārān-Zād is subtler in her critiques while addressing character development, empathy, and the struggle of individuals for love, justice, and survival in the face of adversity. Common to all three works are themes of societies recovering from human or natural catastrophes. Shared motifs include class relations, fear, hope, chaos, betrayal, and strange end-of-the-world creatures.

While Mah-Ālood has stressed military components, Kāj-Zadegi does not highlight religion and sovereignty, demoting militarism, whereas Bārān-Zād refers to them all. Their settings are different-Mah-Ālood on a faraway planet and Kāj-Zadegi and Bārān-Zād on Earth, but with different futures of dystopia. All three works explore how governance and societal structures adapt to and reflect the challenges of speculative worlds.

کلیدواژه‌ها [English]

• Speculative Fiction
• Dystopia
• Apocalypti
• Post-apocalyptic.contemporary fiction
• Governance