اسطوره‌ها نیرومند و پایدار هستند، می‌توانند با تغییر شکل در سخت‌ترین شرایط نیز به حیات خود ادامه دهند و در قالبی دیگر زنده و فعال بر جای بمانند. بسیاری از مسائل تصوف نظیر آداب و رسوم، قصّه‌ها و داستان‌های ...
بیشتر
اسطوره‌ها نیرومند و پایدار هستند، می‌توانند با تغییر شکل در سخت‌ترین شرایط نیز به حیات خود ادامه دهند و در قالبی دیگر زنده و فعال بر جای بمانند. بسیاری از مسائل تصوف نظیر آداب و رسوم، قصّه‌ها و داستان‌های متون ادبی عرفانی، از اسطوره گرفته شدهاند یا اسطوره در آنها بهگونهای تأثیر نهاده است. وجود اساطیر کهن در برخی آداب صوفیه، نشانة سازواری و انسجام این اندیشهها با تعالیم صوفیّه است. بهمنظور تبیین سازواری اسطوره با مباحث عرفانی، کارکرد و شیوههای تداوم آن را در متون عرفانی زبان فارسی تا پایان قرن هشتم بررسی کردهایم. نتیجة این پژوهش نشان میدهد اندیشههای اسطورهای؛ نظیر نجاتبخشی، اشه و تقدس عناصر آب و آتش، متناسب با چارچوب اندیشههای عرفانی، در قالب کرامات صوفیّان به حیات خود ادامه دادهاند. ساختار کتب مقامات عرفا نیز مبتنی بر اسطورة نجاتبخشی است. آیینهای آشناسازی نیز بهصورت گذر آزمونی صوفیّان از آب یا آتش و در قالب کرامت جابهجا شده است. اهمیّت پیر، قطب و ابدال نیز شکلی از جابه‌جایی اسطوره در قالب کرامات است.
