مجید کیانی؛ رودابه شاه حسینی؛ احمد رضایی
دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 21-40
چکیده
ایقاع، میزان موسیقیِ موزون است؛ چنان‌که عروض میزان کلام منظوم است. ایقاع مانند عروض، دارای اوزانی است که آنها را در اصطلاح موسیقی قدیم ایران، ادوار یا ادوار ایقاعی گویند. ادوار ایقاعی از ارکان و ارکان ...
بیشتر
ایقاع، میزان موسیقیِ موزون است؛ چنان‌که عروض میزان کلام منظوم است. ایقاع مانند عروض، دارای اوزانی است که آنها را در اصطلاح موسیقی قدیم ایران، ادوار یا ادوار ایقاعی گویند. ادوار ایقاعی از ارکان و ارکان نیز از نقره یا ضربه تشکیل شده که این ضربات معادل حرف در شعر است. زمانهای میان نقرات، تعیینکنندة وزن ایقاعی هستند. در این پژوهش علم ایقاع و عروض و کلیة نقاط مشترک و نیز تفاوتهایی که آنها در تقسیمات خود با یکدیگر دارند؛ اعمّ از تاریخچه، واضع و گاه سبب تسمیة بخشهای مختلف بررسی شده است. نکتهها و پیشنهادهایی نیز با توجه به ایقاع که قابل استفاده در عروض به نظر میرسد، همراه با مطابقت بخشهای مختلف ارائه میشود. برای بررسی ایقاع و عروض، آنها را طبق کتابهای قدیم موسیقی ایرانی و عروض سنتی شرح دادیم. میزان امکان مطابقت عروض و ایقاع و ظرفیتهای به دست آمده، از یافتههای این پژوهش است که به شناخت بهتر وزن درونی و موسیقیِ شعر میانجامد و به کاربرد بهتر کلام در موسیقی کمک میکند. ایقاع و عروض را میتوان از یک سرچشمه دانست که در دو حوزة شعر و موسیقی پدیدار شدهاند؛ چنان‌که واضع هر دو را نیز خلیل بن احمد فراهیدی میدانند.
