نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

• تیمور مالمیر

گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده زبان و ادبیات. دانشگاه کردستان

چکیده

از مجموع چهار واحد شاهنامه در دانشکده‌های ادبیات، دو واحد به داستان رستم و سهراب اختصاص دارد. برای این درس، کتاب‌های متعدد منتشر شده است. غیر از کتاب‌هایی که به‌منظورِ تدریس برای دانشجویان تألیف شده، در آثار پژوهشی دیگر نظیر تصحیح و توضیح متن داستان و مقالات علمی نیز به شرح و توضیح واژگان، تعابیر و معنای ابیات دشوار و بحث‌انگیز متن پرداخته‌اند. مجموع این آثار به اعتلای آموزش و تحقیق در این داستان کمک کرده است اما در برخی موارد، در شرح و توضیحاتی که ضرورتاً می‌بایست دقت بیشتری می‌شد و با نگاهی انتقادی به سخنان محققان پیشین توجه ‌می‌کردند، چنین ضرورتی را احساس نکرده‌اند. هدف اصلی مقالۀ حاضر، ضرورت اصلاح درس‌نامه‌های داستان رستم و سهراب است. بدین منظور، واژگان و تعابیری نظیر «زنده بر دار کردن»، «آز»، «کنج/ گنگ/ کنگ» و «بهانه» را توضیح‌ داده‌ایم. همچنین به نقد و توضیح مواردی پرداخته‌ایم که در کتاب‌ها و تحقیقات مرتبط با داستان رستم و سهراب از دقت لازم یا توضیح مناسب برخوردار نبوده است. همچنین به توضیح مواردی چون طرح داستان، گزاره‌های پرسشی، شیوۀ روایت فردوسی و پیوند اسم و مسمی پرداخته‌ایم. براساس طرح داستان و تعبیر راه راست به معنی راه آشکار و گشاده، «نگشاد لب» را در چاپ‌های داستان به‌صورتِ «بگشاد لب» تصحیح‌ کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

• "
• شاهنامۀ فردوسی"
• داستان رستم و سهراب"
• شیوۀ روایت فردوسی"
• آز"
• زنده بر دار کردن"
• ، "
• کنج/ گنگ/ کنگ"

موضوعات

• زبان و ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Lesson Notes on the Story of Rostam and Sohrab in Explaining Expressions and Verses

نویسنده [English]

• Teymoor Malmir

Professor of Persian language and literature. University of Kurdistan

چکیده [English]

Within the Shahnameh curriculum in departments of Persian literature, two of the four units are dedicated to the story of Rostam and Sohrab. A considerable number of textbooks and commentaries have been produced for teaching this section. In addition to instructional materials compiled for students, scholarly works-such as critical editions, annotated texts, and academic articles-have offered interpretations of vocabulary, expressions, and problematic or controversial verses. Collectively, these contributions have enriched both pedagogy and research. Yet in certain cases, the explanations lack the necessary precision and fail to engage critically with previous scholarship. The present article underscores the need for revising the lesson notes on the story of Rostam and Sohrab. It discusses key terms and expressions such as zende bar dār kardan (“to hang alive”), āz (avarice/greed), konj/gang/kang, and bahāneh (pretext), while also identifying and correcting instances of imprecision in existing commentaries. Further attention is given to the narrative structure, interrogative statements, Ferdowsi’s technique of storytelling, and the interplay between names and their referents. Moreover, based on the narrative framework and the interpretation of rāh-e rāst as “the clear and open path,” the phrase nagoshād lab in printed editions is emended to bogoshād lab.

Keywords: “Ferdowsi’s Shahnameh”; “Rostam and Sohrab”; “narrative technique”; “āz”; “zende bar dār kardan”; “konj/gang/kang”

کلیدواژه‌ها [English]

• “Ferdowsi’s Shahnameh”
• “Rostam and Sohrab”
• “narrative technique”
• “āz”
• “zende bar dār kardan”
• “konj/gang/kang”