نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• سمیه آقابابایی ¹
• امیرحسین جمالی ²

¹ دانشگاه علامه طباطبائی

² علامه طباطبائی

چکیده

زبان یکی از ابزارهای برقراری ارتباط میان انسان‌هاست که به شیوه‌های گوناگونی ازجمله آثار مکتوب و شفاهی بیان می‌گردد. اقناع مخاطب ازطریق زبان تلاشی است که نویسنده با فرستادن پیغام و استفاده از شیوه‌های بلاغی تاثیرگذار انجام می‌دهد. نویسندگان در متون ادبی و تاریخی مختلفی با بهره‌گیری از ابزارهای مختلفی مانند اشعار و احادیث، موسیقی کلام، هشدار و اندرز، تعظیم و اکرام و اغراق بسته‌به بافت متن سعی در اقناع مخاطب خود دارند. فرهادمیرزا معتمدالدوله در دوران پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار از جمله ادیبان و صاحب‌منصبانی است که در عمدۀ آثار خود از جمله نامه‌هایش به بزرگان و اشخاص برجستۀ معاصر از ابزارهای بلاغی متعددی برای تأثیر بر مخاطبان خود استفاده کرده است. منشآت او شامل 47 نامۀ تاریخی و ادبی به سبک فنی و گاهی ساده است که دارای مضامین متعددی چون بازنمایی وقایع و رخدادها، گزارش اداری ایالات، گله و شکایت و خواسته و طلب است. نویسنده در این نامه‌ها بر اساس بافت نامه و نوع مخاطب، مقام و میزان قدرت او از مؤلفه‌های بلاغی متفاوتی استفاده کرده است. در این پژوهش، 47 نامه با روش کیفی و کمی بررسی شده است. ازجمله نتایج این پژوهش این است که کاربرد شگرد «تضمین به اشعار و متون مقدس» با بیشترین بسامد در تمام بافت نامه‌ها، به‌ویژه در نامه‌های سیاسی و خطاب به بزرگان، نشان از تلاش نویسنده برای تولید اقتدار بلاغی از طریق بینامتنیت دارد. همچنین، بسامد بالای اندرزها و هشدارهای ثانویه در نامه‌های سیاسی، حاکی از راهبردهای غیرمستقیم اقناع در بستر قدرت است. د

کلیدواژه‌ها

• اقناع مخاطب
• شگردهای بلاغی
• فرهادمیرزا
• قاجار
• منشآت

موضوعات

• زبان و ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Rhetorical Strategies of Audience Persuasion in the Mansha’at of Farhād Mīrzā

نویسندگان [English]

• somaye aghababaei ¹
• amirhoseyn jamali ²

¹ allametabatabaei university

² allame tabatabai

چکیده [English]

Language is one of the most essential tools for human communication, expressed through both written and oral forms. Persuading the audience through language is a deliberate effort in which the writer conveys messages using influential rhetorical techniques. Authors in various literary and historical texts employ tools such as poetry, religious quotations, musicality of language, admonition, reverence, and exaggeration—depending on the contextual framework—to persuade their audience. Farhād Mīrzā Mo‘tamad al-Dawla, a notable statesman and man of letters during the reign of Nāṣer al-Dīn Shāh Qājār, makes extensive use of rhetorical strategies in many of his writings, particularly in his letters addressed to eminent figures and officials of his time. His Manshaʾāt consists of 47 historical and literary letters composed in both ornate and occasionally plain styles, addressing a variety of themes such as recounting events, administrative reports, grievances, and requests. The writer, depending on the context of the letter and the status and authority of the recipient, employs different rhetorical devices. This study examines the 47 letters using both qualitative and quantitative methods. One of the key findings is that the technique of “intertextual citation of poetry and sacred texts” holds the highest frequency across all contexts—especially in political letters and those addressed to dignitaries—indicating the author’s effort to construct rhetorical authority through intertextuality. Additionally, the frequent use of admonition and indirect warnings in political letters reflects strategies of persuasion embedded within power structures. In contrast, in personal correspondence, strategies such as reverence and self-deprecation are most prevalent, reflecting the role of emotional politeness and face management in interpersonal relations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Audience persuasion
• rhetorical strategies
• Farhād Mīrzā
• Qājār era
• Manshaʾāt